O‘zbekiston tarixi

BUXORO XALQ SOVET RESPUBLIKASI (BXSR) – Buxoro Amirligida amir hokimiyati ag‘darilgach 1920 yil 2-sentyabrda Bolsheviklar andozasida tashkil etilgan Respublika. 1921 yil sentyabr oyida BXSR Konstitutsiyasi qabul qilindi. BXSRda keng ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy islohotlar amalga oshirila boshlandi. Lekin bu islohotlar mavjud ijtimoiy-siyosiy vaziyatdan kelib chiqib emas, balki Moskva bolsheviklari andozasi va ko‘rsatmasi asosida ko‘r-ko‘rona amalga oshirilgani bois aksariyat hollarda teskari natijalarni berdi. BXSR 1924-25 yillarda Turkistonda o‘tkazilgan ma’muriy-hududiy davlat chegaralanishi munosabati bilan tugatilib yangi tashkil etilgan O‘zbekiston Sovet sotsialistik Respublikasi tarkibiga kiritildi.

Buxoro xonligi – Temuriylar davlatining inqirozidan boshlab Vatanimiz tarixining Xonliklar davri boshlandi. Buxoro xonligi rasman 1510 yildan 1920 yilgacha mavjud bo‘ldi. Buxoro xonligida uchta sulola hukmronlik qildi. Bular: SHayboniylar sulolasi (1510-1601), Ashtarxoniylar sulolasi (1601-1753) va Mang‘itlar sulolasi (1753-1920). SHayboniylar va Ashtarxoniylar sulolasidan chiqqan hukmdorlar nasl-nasabi jihatidan CHingizxon (1151-1227) ning uzoq avlodlari hisoblanardilar. SHuning uchun ham ular “xon” unvoni bilan yuritilganlar. Buxoro poytaxt qilib belgilanishi tufayli davlatning rasmiy nomi tarixiy adabiyotlarda Buxoro xonligi nomini oldi. Mang‘itlar sulolasi mahalliy qabilalardan chiqqan bo‘lib, CHingizxonga qarindosh xisoblanmas edi. SHuning uchun ham sulola vakillari o‘zlarini “xon” emas, balki “amir” deb atadilar. Davlatning rasmiy nomi ham Buxoro Amirligi deb yuritildi. Oxirgi Buxoro amiri 1920 yilda taxtdan ag‘dariladi.