O‘zbekiston tarixi

YOVAR – Qo‘qon xonligida yuz jangchidan iborat to‘pchi qism qo‘mondoni. Ushbu harbiy unvon egasi xirojdan ozod etilgan.

YOm, jom (mo‘g‘ulcha – yo‘l) – o‘rta asrlarda taxminan bir kunlik yo‘lda elchilar va choparlar to‘xtab o‘tishi uchun qurilgan bekat. Bu erda qo‘noqlarga oziq-ovqat, tunash uchun joy, ot-ulovga em xashak berilgan. Jo‘nab ketish oldidan otlari almashtirib ham berilgan. YOmlar XIII asrda tashkil etilgan. YOm xizmatchisi yomchi deb atalgan.

YOsol – qo‘shin safi. YOsol tuzish-qo‘shinni yurish, ko‘rik yoki jang oldidan safga tizish.

Jayxun (forscha “jay” – xovuz, suv ombori, sug‘orish kanali, “xun” – qon, qizil) – qizil daryo, yoki qizil suv. Amudaryoning o‘rta asrlardagi nomi. Ba’zi tadqiqotchilar bu so‘zni Tavrotdagi Gixon daryosi nomining arabcha izohlanishidir deb hisoblasalar boshqalari forscha “justan” (“izlanmoq”) va “xun” (“qon”) so‘zlaridan kelib chiqib “Qon izlovchi” daryo tarzida ham talqin qiladilar. Jayxunning qadimiy nomi O‘kuz (turkiycha; katta daryo) qadimgi yunonlar uni buzib Oksus (Oks) deb ataganlar.

JALLOB – savdogar, olib sotar. Asosan, chorva mollari, shuningdek tuya va yilqi bilan savdo qilgan.

JAND – Hozirgi Qizil O‘rdadan quyiroqda Sirdaryoning so‘l qirg‘og‘ida joylashgan o‘rta asr shahari.

Jarib – o‘rta asrlarda amalda bo‘lgan yuza, hajm, og‘irlik va er o‘lchov birligi. SHarq mamlakatlarida, jumladan O‘rta Osiyoda VII asrdan boshlab qo‘lanilgan. YUza o‘lchov birligi sifatida bir jarib bir tanobga teng: 1J.=1 tanob = 3600 kv.gaz.

Og‘irlik o‘lchov birligi sifatida turli joyda jaribning miqdori turlicha VII-IX asrlarda 1 jarib – 22,825 kg, X-asrda esa 32,5 - 108,3 kg oralig‘ida bo‘lgan.

Zand – “Avesto” oyatlarining fors tilida bitilgan sharhlari.