O‘zbеkiston tarixi kafеdrasi «O‘zbеk davlatchiligi tarixi» fanidan Mavzu: Saljuqiylar davlatining tashkil topishi Tayyorladi: Jumaboyeva. M

To’g’rulbek 1055-yilda Bag’dodni oldi. Endi Abbosiylar Saljuqiylarga tobe bo’lib qoldi shundan so’ng Xuzustonni egalladi. Natijada butun Eron Saljuqiylar qo’li ostiga o’tdi. 1054-yilda Ozarbayjon va Eronni egallagan Ravvodiylar To’g’rulbek hukmdorligini tan oldi. 1056-yil Iroqdan Movounnahrgacha bo’lgan hududda vabo tarqaldi. 1058-yili Kare va Malatyani egallashdi. 1059-yil Chug’rul vafot etdi. To’g’rulbek umrining oxirigacha butun mamlakat hukmdoriga aylandi. 1062-yilda Fors va Sheroz egallandi. Saljuqiylar davlati hududi Amudaryodan Frotgacha bo’lgan hududlar bilan chegaralandi.

To’g’rulbek vafot etgach uning o’g’il farzandi bo’lmaganligi tufayli uning jiyani Alparslon (1061-1072) davrida g’olibona yurishlar davom etdi. Ammo mamlakatning eng kuchaygan davri Alparslonning o’g’li Sulton Malikshoh (1072-1092) nomi bilan bog’liq. 1089-yil Malikshoh qo’shinlari Farg’ona vodiysini egallab Sharqiy Turkistonga bordi. Davlatning inqirozi esa Sulton Sanjar nomi bilan bog’liq. To’g’rulbek davridayoq Kermonda Saljuqiylar davlati (1041-1187) tashkil topdi, keyinroq Kichik Osiyoda ham Saljuqiylar davlati tarkibiga qo’shib olindi.

Saljuqiylar har ikki taraf uchun ham manfaatli bo`lgan bu yaqinlikdan yetarlicha foydalandilar. To`g`rulbek 1055 yilda haj yo`llarining xavfsizligini ta`minlash bahonasida Iroqqa, ya`ni xalifa qo`l ostidagi yerlarga kirib bordi. Abbosiy xalifa Bihrulloh To`g`rulbekni Bag`dodga taklif etib uni “musulmonlarning hukmdori” deb e`lon qildi. Va Bag`dodda juma xutbasini uning nomiga o`qidi. To`g`rulbek katta tantana bilan Bag`dodga kirdi. Bag`dod xalqni ularni shialarning zulmidan qutqargan bu sultonni va uning askarlarini shodu hurramlik bilan kutib oldi. Xalifa sultonning qizi Xadicha Arslon xotunga uylanib, oradagin iplarni qattiqroq bog`ladi.
Xullas Saljuqiylar ham islom olamida ham O`rta Osiyo davlatchiligi tarixida muhim iz qoldirgan davlatlardan biridir.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   ^Исамиддинов М.Х. Истоки городской культуры ... С.127.