“Oʻzbekiston tarixi” fanidan

TURKISTON AVTONOM SOVET SOTSIALISTIK RESPUBLIKASI
(TASSR) 
– 1917 yil oktyabrda Turkistonda sovet tuzumi o‘rnatilgandan keyin bolsheviklar tomonidan 
tuzilgan va RSFSRga kirgan avtonom respublika (1918-1924). Maydoni 1 mln. 324 ming 
994 kv. km. Aholisi 5 mln.dan ziyod kishi (1922). Ma’muriy markazi – Toshkent shahri 
bo‘lgan. 

---

XORAZM XALQ SOVET RESPUBLIKASI (XXSR)
(1920-1924) – Turkiston 
General gubernatorligi tugatilib, uning o‘rnida Turkiston Avtonom Sovet Respublikasi 
tashkil etilgach, bolsheviklar Rossiya andozasidagi “xalq inqilobi”ni Turkistonda amalda 
bo‘lib kelayotgan xonliklarga ham joriy qilishni (aniqrog‘i uni eksport qilishni) ko‘zlay 
boshladi. SHu maqsadda, 1920 yil 2 fevralda Xiva xonligida ham sun’iy inqilob amalga 
oshirilib, oxirgi Xiva xoni Said Abdullaxon hokimiyati ag‘darib tashlandi va 1920 yil 26 
aprelda Xorazm Xalq Sovet Respublikasi (XXSR) e’lon qilindi. Maydoni 62.200 km kv, 
aholisi 550 ming kishini tashkil etgan (1920) 15 kishidan iborat XXSR hukumati – Xalq 
Nozirlar Kengashi tuzildi (rais P.YUsupov). XXSRda yangi Konstitutsiya qabul qilinib, 
keng ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy islohotlar amalga oshirila boshlandi. Lekin bu islohotlar 
mavjud ijtimoiy-siyosiy vaziyatdan kelib chiqib emas, balki bolsheviklar andozasi va 
ko‘rsatmasi asosida ko‘r-ko‘rona amalga oshirilgani bois aksariyat hollarda teskari 
natijalarni berdi. XXSR 1924-25 yillarda o‘tkazilgan ma’muriy-hududiy davlat 
chegaralanishi natijasida tugatilib, yangi tuzilgan O‘zSSR tarkibiga qo‘shib yuborildi.