“Oʻzbekiston tarixi” fanidan

Tarqatma material 
TURKISTONDA MILLIY-HUDUDIY DAVLAT CHEGARALANISHI - 
Turkiston xalqlarining 
azaliy birligi va yaxlitligini barbod qilish maqsadida Moskva bolsheviklari tomonidan 1924-
1925 yillarda o‘tkazilgan tadbir. “Ular bo‘lib tashla va hukmronlik qil!” shioriga amal qilib 
Turkiston o‘lkasidagi tarixi, dini, madaniyati va taqdiri mushtarak bo‘lgan xalqlarni bir 
biridan ajratib har biriga mustaqil Respublika maqomini berib ular ustidan nazoratni 
mustahkamlash uchun amalga oshirilgan siyosat edi. Mahalliy davlat arboblari (T.Risqulov, 
S.Xo‘janov, S.Asfandiyorov) larning Turkiston yagona, bir butun va uning yaxlitligini buzish 
maqsadga muvofiq emas deb Moskvaga bir necha bor murojaat qilishlariga qaramay 
ularning tashabbuslari inobatga olinmadi. Milliy hududiy chegaralanish natijasida 
Turkistonda O‘zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi (O‘zSSR), Turkmaniston Sovet 
Sotsialistik Respublikasi (TSSR), keyinroq esa Tojikiston, Qirg‘iziston va Qozog‘iston 
Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikalari tashkil etildi. 
O‘ZBEKISTON SSR
- 1924-1925 yillarda Moskva ko‘rsatmasi bilan o‘tkazilgan ma’muriy-
hududiy davlat chegaralanishi oqibatida 1925 yil 13 fevralda Buxoroda Umumo‘zbek 
sovetlarining I quriltoyida O‘zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi tashkil etiladi. 1927, 
1937 va 1978 yillarda qabul qilingan O‘zSSR Konstitutsiyalarida O‘zbekistonnning davlat 
mustaqilligi, o‘z taqdirini o‘zi belgilash huquqlari yozib qo‘yilgan bo‘lsada, 
O‘zbekistonning siyosiy, iqtisodiy va ma’naviy hayoti to‘liq “Markaz” va Kompartiya 
nazoratiga olindi. SHuning uchun ham O‘zSSR mavjud bo‘lgan 1925-1991 yillar 
tarixshunoslikda qaramlik yillari deb yuritiladi

---