“Oʻzbekiston tarixi” fanidan

Toshkent shahridagi fabrika-zavodlar soni 
Korxonalar 
1872 yil 
1873 yil 
Zavodlar 
Sovun ishlab chiqaruvchi 
17 
17 
Ko‘n ishlab chiqaruvchi 
90 
91 
G‘isht ishlab chiqaruvchi 
35 
34 
Vino ishlab chiqaruvchi 
5 
6 
Pivo ishlab chiqaruvchi 
1 
2 
Fabrikalar 
Pillakashlik 
3 
3 
To‘quvchilik 
430 
420 
Bo‘yoqchilik 
14 
14 
1890-1913 yillarda Turkistonda hunarmandchilik-to‘quvchilik 
 ishlab chiqarishi 
Ko‘rsatkichlar 
Farg‘ona viloyati 
Sirdaryo viloyati 
1890 yil 
1913 yil 
1890 yil 
1913 yil 
Korxonalar soni 
869 
754 
230 
20 
Ishchilar soni 
934 
817 
246 
36 
Maxsulot (ming rubl) 
200,6 
149,4 
49,8 
18,8 

---

10-mavzu 
 
 
 
“SHO‘ROI ULAMO”
– 1917 yil iyunda “SHo‘roi islomiya”dan ajralib chiqqan Turkiston 
“SHO‘ROI ISLOMIYA”
– Toshkentda Turkiston taraqqiyparvar ziyolilarining 
ijtimoiy-siyosiy tashkiloti (jamiyati). 1917 yil 14 martda tuzilib, 1918 yil bahorigacha 
faoliyat yuritgan (olib borgan). Tashkilotga, dastlab Abdulvohidqori Abduraufqori o‘g‘li, 
keyinchalik Ubaydullaxo‘ja Asadullaxo‘jaev raislik qilgan. Tashkilotning tashabbusi bilan 
1917 yil aprel oyida Butun Turkiston musulmonlarining 1-qurultoyi o‘tkaziladi. Qurultoyda 
qabul qilingan tashkilot dasturida o‘lka musulmonlari orasida islohotlar o‘tkazish 
g‘oyalarini tarqatish, mintaqadagi barcha musulmonlarni yagona g‘oya ostida birlashtirib, 
Turkistonga muxtoriyat berish uchun kurash vazifasi ilgari surilgan edi. 1917 yilning aprel 
oyida Turkistonning bir nechta yirik shaharlarida tashkilotning sho‘‘balari tashkil etiladi. 
Tashkilot ichidagi taraqqiyparvar ziyolilar (jadidlar) bilan eskilik tarafdorlari bo‘lgan ayrim 
ulamolar (qadimchilar) o‘rtasidagi kelishmovchiliklar tashkilot safida tarafkashlikni keltirib 
chiqaradi. 1917 yil iyun oyida tashkilotdan bir guruh ulamolar ajralib chiqib, yangi jamiyat 
– “SHo‘ro ulamo”ni tashkil etdilar. 
FEVRAL INQILOBI
– Rossiyada podsho hokimiyati (samoderjavie)ga barham 
bergan inqilob. Fevral inqilobi birinchi jahon urushi (1914-1918)dagi harbiy mag‘lubiyatlar 
va xo‘jalikdagi vayronagarchilik bilan bog‘liq ravishda mamlakatda iqtisodiy va siyosiy 
tanazzulning keskin kuchayishi oqibatida 1917 yilning 23-27 fevralida ro‘y bergan edi. 23 
fevralda Petrogradda stixiyali tarzda namoyishlar boshlanib, ularni tarqatish uchun 
yuborilgan askarlar ham qo‘zg‘olonchilar tomoniga o‘tib keta boshladilar. 27 fevralda 
qo‘zg‘olonchilar shaharning muhim joylarini, hukumat idoralarini egallaydilar. Nikolay II 
taxtdan voz kechdi. Davlat Dumasining Muvaqqat komiteti hukumat tuzdi. Rossiyada 
monarxiya tuzumiga barham berildi. 1 mart kuni Moskvada, mart oyi davomida butun 
Rossiyada yangi hokimiyat o‘rnatildi. Fevral inqilobi Turkiston o‘lkasi musulmon aholisini 
siyosiy jihatdan uyg‘otishda, demokratik o‘zgarishlarga boshchilik qilmoqchi bo‘lgan yangi 
kuchlarning siyosat maydoniga chiqishida muhim ahamiyat kasb etdi.

---

ulamolari jamiyati. Ushbu jamiyat 1918 yil 13 maygacha faoliyat yuritgan. Jamiyat dasturi va 
nizomiga ko‘ra, ichki siyosiy tuzilmada shariat qonunlariga qat’iy rioya qilish, milliy-diniy 
qadriyatlarni yuksaltirishga da’vat etilgan va madrasalarni iqtisodiy qo‘llab-quvvatlash aytilgan. 
Dasturda maishiy turmush va ayollar masalasida konservativ qarashlar ustunlik qilgan. 
Tashkilotning qator yirik shaharlarida sho‘‘balari tashkil etilgan. Toshkent sho‘‘basiga SHerali 
Lapin va eng yirik sho‘‘balardan biri Qo‘qon sho‘‘basiga Mulla Ulug‘xon To‘raev raislik 
qilishgan. Tashkilot 1917 yil iyun – 1918 yil may oylarida “Al-Izoh” (muharrir Abdumalik Xoji 
Abdunabiev) va “Al-Isloh” (muharriri Abdurahmon Sayyoh, 1917-1918) jurnallarini nashr 
ettirgan. Ulamochilar orasida ham hokimiyat masalasida turli qarashlar mavjud bo‘lgan