“O’zbekiston tarixi” fanidan ma’ruzalar kursi

Neolit davri
ning(yangi tosh asri) yuqori chegarasi mil. 
avv. VI-quyi chegarasi IV-III ming yilliklar bilan belgilanadi. Neolit davri 
qabilalari aksariyat hollarda daryo sohillari va tarmoqlari yoqasida, ko’l 
bo’ylarida yashab, tabiiy imkoniyatlardan kelib chiqib baliqchilik va ovchilik 
yoki dehqonchilik, chorvachilik, ayni vaqtda qisman xunarmandchilik bilan 
shug’ullanganlar. 
Neolit (yangi tosh) davrida mehnat qurollari ancha takomillashdi. 
Odamlarda o’troq hayot kechirishga o’ta boshladi. Bu davrga kelib odamlar 

---

17 
doimiy yerto’lalar, kulbalar qurish, loydan, guvalalardan oddiy uylar solish 
ko’chaydi. Qishloqlar paydo bo’la boshladi. Endi doimiy o’troqlik xo’jaligi 
paydo bo’ldi bu hol dehqonchilikning kelib chiqishiga, cho’lli xududlarda, azm 
daryo va ko’l bo’ylarida esa o’troq ovchilik xo’jaligini qaror topishiga sabab 
bo’ldi.
O’rta Osiyo xududidan bu davrga ko’plab makonlar topilgan. Fanda Joytun 
madaniyati 
(Janubiy 
Turkistondagi), 
Kaltaminor 
madaniyati(Xorazm 
xududidagi), Xisor madaniyati (Xisor-Pomir tog’laridagi) nomi bilan ataluvchi 
makonlar ushbu davrning eng yirik madaniy qatlamlari mavjud topilmalardir. 
Bu davr uchun eng xususiyatli jihatlar shundaki, Neolit davrida tosh boltalar 
ancha takomillashtirildi, dehqonchilik va chorvachilik kashf etildi.
Eneolit
(mis-tosh) davri tosh va bronza davri o’rtasidagi davr bo’lib, bu 
davr qurollar sof misdan yasalganligi ma’lum. O’rat Osiyoda eneolit (mis-tosh) 
davri nisbiy tarzda mil.avv. IV ming yillikning ohiri-III ming yillikning 
boshlarini o’z ichiga oladi. Bu davrning eng asosiy xususiyatlari quyidagilarda 
namoyon bo’lgan:
1. Haydab dehqonchilik qilish ancha rivojlangan edi. 
2. Mis qurollar paydo bo’ldi. 
3. Katta-katta jamoalarning paxsa xom g’ishtdan tiklangankatta-katta 
uylar paydo bo’ldi. 
4. Kulolchilikda xumdonlardan foydalana boshlandi. 
5. Rangdor sopol idishlar paydo bo’ldi va haqozo.