O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi

Inson faoliyati motivlari va manfaatlari dinamikasi

Jamiyatning shakllanishi va rivojlanishini birinchi bosqichida inson faoliyatining asosiy motivi hayot uchun kurash, qiyin va o’zgaruvchan sharoitlarda ham tirik qolish, avlodni davom ettirish edi. Inson to’plangan bilim va ko’nikmalarini, yaratgan mehnat qurollarini o’z maqsadlariga erishish uchun qo’llashi mumkin edi.

Dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilikka o’tish bilan neolit odamining maqsadlari va faoliyat motivlari doirasi kengaydi. Endilikda uzoqqa mo’ljallangan maqsadlarni qo’yish zarur edi. Dehqon, hunarmand va boshqalarni yanada mohir mehnati talab qilindi. Mehnat mahsuloti mohir ishchi va uning oilasini boqishi uchun, u uzoq o’qib o’rganishi va dolzarb mahsuldor mehnat qilishdan manfaatdor bo’lishi kerak edi. Biologik motiv mexanizmi iqtisodiy, xususiylashtirish va ekvivalent ayirboshlashga asoslangan iqtisod bilan to’ldirilgan bo’lishi kerak edi. Bu jamoalar inson, oila, qabilalarni manfaat - maqsadlari va motivlarini rivojlanishida ulkan qadam edi.
Aholining soni va zichligini oshishi, davlatni va huquqiy normalar tizimini paydo bo’lishi, quldorlik xo’jaligiga o’tish noiqtisodiy majburlash, zo’ravonlik va undan himoya bilan bog’langan ijtimoiy manfaatlar va faoliyat motivlarini yangi qatlamini tug’dirdi.
Nihoyat ma’naviy ehtiyojlarni kengayishi va ularni qondirish bilan olimlar, rassomlar, kohinlar, o’qituvchilar, me’morlarning faoliyat turlari faqat insonga va u yaratgan jamiyatga xos bo’lgan dunyoni bilishga cheksiz intilish, go’zallikni yaratishga, diniy dunyoqarash va aqidalarni dogmalarni tasdiqlash va rioya qilish bilan bog’liq manfaat va faoliyat motivini tog’dirdi. Shunday qilib birinchi uch sivilizatsiyalar yakunida turli xil manfaatlar va motivlar faoliyati doirasi shakllandi, qaysiki unda inson taraqqiyotini, jamiyat tuzilmasi murakkablashuvini aks ettiradigan qavatlar qurilib, biologik poydevor rivojlantirildi.
Tayanch iboralar: Homosapiens, bioijtimoiy, biosfera, iqtisodiy ajralish, erkin jamoa, temir davri,kolonizatsiya, ma’naviy ehtiyojlar, biologik ehtiyojlar, qobiliyatlar dinamikasi, biologik evolyutsiya.