O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir

Shaxs oti yasovchi qo`shimchalar. Bu guruhdagi otlar katta miqdorni tashkil qilganidek, turli ma`nolarni ham ifodalaydi. Shaxs oti yasovchilar orasida eng faol va turli ma`nolardagi otlar yasovchi qo`shimcha
- chi qo`shimchasidir . Bu qo`shimcha barcha so`z turkumlari va boshqa tillardan kirgan so`zlarga ham qo`shilib quyidagi ma`nolarni ifodalovchi otlar yasaydi .
1. -chi qo`shimchasi: a) ot va fe`l negizlarga qo`shilib, negiz orqali ifodalangan narsa, predmet bilan shug`ullanuvchi ma`nosidagi otlar yasaydi: ishchi, suvchi, terimchi, o`quvchi, o`qituvchi kabi.
b) Ot, sifat, son negizlarga qo`shilib negiz anglatgan predmet, narsa-hodisaga mansub ekanlikni ifodalovchi otlar yasaydi: Tursunoychi, musobaqachi, a`lochi, og`machi, o`n mingchi.
d) Fe`l va sifat negizlarga qo`shilib negiz anglatgan belgi, xususiyatga egalikni bildiruvchi otlar yasaydi: yozuvchi, sinovchi, qiziqchi, yolg`onchi kabi.2) kasb-hunar yoki mutaxassislikni ifodalovchi so`zlarga qo`shilib, negiz orqali anglashilgan kasb-korga egalikni bildiruvchi otlar yasaydi: pichoqchi, suvoqchi, tilchi. 2. -dosh. Bu qo`shimcha negiz anglatgan shakl yoki predmet bilan birgalik ma`nosidagi otlar yasaydi. a) Yashash joyda fikrda birgalikni ifodalovchi otlar yasaydi: vatandosh, mahalladosh, fikrdosh, suhbatdosh. b) qarindoshlik jihatdan birlikni bildiruvchi otlar yasaydi: qarindosh, qondosh, jondosh.
-dosh qo`shimchasi bilan o`rinda birlik: sinfdosh, vatandosh; paytda birlik: zamondosh, asrdosh, holatda birlik: fikrdosh, suhbatdosh kabi otlar yasalganidek, ayrim tilshunoslik atamalari ham hosil bo`lgan: sifatdosh, ravishdosh kabi.
3. -kash. Bu qo`shimcha tojik tilidan o`zlashgan bo`lib, tojikcha kashidan “tortmoq” so`zining o`zbek tilida affikslashgan shaklidir. -kash qo`shimchasi asl ma`nosiga mos holda “yurgizuvchi” ma`nosidagi otlar yasaganidek : tuyakash, aravakash, “biror ish bilan shug`ullanuvchi” ma`nosidagi otlar ham yasaydi: mehnatkash, chizmakash.
4. -bon. Negiz orqali anglashilgan predmetni qo`riqlovchi, qarovchi ma`nosidagi otlar yasaydi: darbozabon, bog`bon.
5. -dor. Tojikcha “ushlamoq” so`zidan o`zlashgan bo`lib, negiz orqali anglashilgan narsaga egalikni ifodalovchi otlar yasaydia; puldor, mulkdor, chorvador, aybdor.
6. -boz. Negiz orqali anglashilgan predmet bilan shug`ullanuvchi ma`nosidagi otlar yasaydi: nayrangboz, masxaraboz, dorboz, kaptarboz.
7. -paz. Tojikcha “ pishirmoq” so`zidan o`zlashgan bo`lib, negiz orqali anglashilgan taomni pishiruvchi ma`nosidagi otlar yasaydi: oshpaz, somsapaz, kabobpaz.
8. -shunos. Tojikcha “bilmoq” so`zidan o`zlashgan bo`lib, negiz orqali anglashilgan sohani egallaganlik ma`nosidagi otlar yasaydi: tilshunos, adabiyotshunos, o`lkashunos kabi.
9. -parast. Negiz orqali anglashilgan ishga berilganlik ma`nosidagi otlar yasaydi: amalparast, mansabparast kabi.
10. -furush. Tojikcha “sotmoq” so`zidan o`zlashgan bo``lib, negiz orqali ifodalangan predmetni sotuvchi ma`nosidagi otlar yasaydi: nosfurush, qovunfurush.
11. - parvar. Tojikcha ‘’saqlamoq” so`zidan o`zlashgan bo`lib, negiz orqali ifodalangan predmetga sodiqlik ma`nosidagi otlar yasaydi: vatanparvar, xalqparvar, ma`rifatparvar kabi.
12. -xo`r. Tojikcha “emoq” so`zidan o`zlashgan bo`lib, negiz orqali ifodalangan taomni ko`p eyuvchi ma`nosidagi otlar yasaydi: oshxo`r, samsaxo`r kabi. Shuningdek, ishyoqmaslik, dangasalik ma`nosini ifodalovchi : nonxo`r, yuvindixo`r; yomonlik ma`nosidagi: odamxo`r, qonxo`r; mehribonlik ma`nosidagi: g`amxo`r, kabi otlar yasaydi:
13. -soz. Tojikcha “ yasamoq” so`zidan o`zlashgan bo`lib, negiz orqali ifodalangan narsani tuzatuvchi ma`nosidagi otlar yasaydi: soatsoz, aravasoz, mashinasoz.
14. -do`z. Tojikcha “tikmoq” so`zidan o`zlashgan bo`lib, negiz orqali anglashilgan narsani tikuvchi ma`nosidagi otlar yasaydi: do`ppido`z, mahsido`z, etikdo`z kabi.
15. -xon. Tojikcha “o`qimoq” so`zidan o`zlashgan bo`lib, negiz orqali anglashilgan narsani o`qish bilan shug`ullanuvchi ma`nosidagi otlar yasaydi: gazetxon, kitobxon.
16. -gar, -kor, -kar. Negiz orqali angshilgan predmet bilan qiziquvchi, u bilan shug`ullanuvchi ma`nosidagi otlar yasaydi: zargar, kimyogar, san`atkor, paxtakor, miskar.
Narsa - qurol otib yasovchi qo`shlmchaiar. Narsa -qurol otlari asosan ot va fe`l negizlaridan yasaladi. Narsa -qurol otlarini yasashda fe`l negizlar ancha faoldir .Qo`yidagi qo`shimchalar narsa- qurol otlari yasovchi qo`shimchalardir: