O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir


go`shtxo`r. Bu qo`shimcha orqali yasalgan sifatlar ko`chma ma`nolarda ham ishlatiladi: odamxo`r, g`amxo`r, qonxo`r, nonxo`r



Download 445,48 Kb.
bet70/149
Sana06.06.2022
Hajmi445,48 Kb.
#642519
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   149
Bog'liq
HO\'AT. 2003. S.Rahimov, B.Umurqulov

go`shtxo`r. Bu qo`shimcha orqali yasalgan sifatlar ko`chma ma`nolarda ham ishlatiladi: odamxo`r, g`amxo`r, qonxo`r, nonxo`r(“hech ish qilmaydigan kishi” ma`nosida) kabi. 13. - mang: ot negizlarga qo`shilib, negiz orqali ifodalangan predmet ma`nosining ortiq ekanligini bildiruvchi sifatlar yasaydi: davlatmand, hunarmand kabi.
14. -don: Ot negizlarga qo`shilib, negiz orqali ifodalangan predmet ma`nosining ortiqligini bildiruvchi sifatlar yasaydi: bilimdon, gapdon,
15. -dor: ot negizlarga qo`shilib, negiz orqali ifodalangan predmet ma`nosining ortiqligini bildiruvchi sifatlar yasaydi: bo`ydor, etdor, puldor, moldor.
16. -dek, -day: ot negizlarga qo`shilib, negiz orqali ifodalangan predmetga o`xshashlik ma`nosini bildiruvchi sifatlar yasaydi: asalday qovun, gulday qiz, tog`day elka kabi.
17. -k, -q, -ik, -iq, -uk, -uq, -oq, -ak: fe`l negizlarga qo`shilib, negiz orqali ifodalangan harakat yoki holatining natijasini bildiruvchi sifatlar yasaydi: kemtik, qaynoq, bo`liq, o`siq, tuzuk, chinqiroq, hurkak.
18. -qoq, g`oq: fe`l negizlarga qo`shilib negiz orqali ifodalangan harakat belgisini ortiq ekanligini bildiruvchi sifatlar yasaydi: botqoq er, tirishqoq odam, urishqoq bola.
19. -choq, -chiq, -chak, fe`l negizlarga qo`shilib, negiz orqali ifodalangan belgining ortiq ekanligini bildiruvchi sifatlar yasaydi: maqtanchoq, toyg`onchiq, kuyinchak.
20. -g`in, g`un, -kin, -qin: fe`l negizlarga qo`shilib, negiz orqali ifodalangan harakat, holat bilan bog`liqlik ma`nosidagi sifatlar yasaydi: so`lg`in, turg`un keskin, jo`shqin.
21. -qir, -qur, -gir, -kir: fe`l negizlarga qo`shilib negiz orqali ifodalangan harakat holatning ortiqligini bitiruvchi sifatlar yasaydi: topqir, chopqir, uchqur, sezgir, olg`ir, o`tkir.
Quyidagi qo`shimchalar o`zakdan keyin qo`shilib nisbiy sifat yasovchi qo`shimchalardir.
1. -iy (-biy): ot negizlarga qo`shilib, negiz orqali ifodalangan predmetga aloqadorlik ma`nosidagi sifatlar yasaydi: ilmiy, tarixiy, oilaviy, tashkiliy.
2. -simon: ot negizlarga qo`shilib , negiz orqali ifodalangan predmet ma`nosiga o`xshashlikni bildiruvchi sifatlar yasaydi: odamsimon, butasimon, tuxumsimon, toshsimon kabi.
3. -lik: ot negizlarga qo`shilib, negiz orqali ifodalangan predmetga xoslik ma`nosidagi sifatlar yasaydi: toshkentlik, farg`onalik kabi.
4. -gi, -ki, -qi: ot ravish, va ko`makchilarga qo`shilib, orin, payt va joyga xoslikni bildiruvchi sifatlar yasaydi: kuzgi, qishki, tashqi, ichki, hozirgi.
5. -dagi: ot negizlarga qo`shilib, o`ringa xoslikni bildiruvchi sifatlar yasaydi: uyqagi, ko`chadagi.
Sintaktik usul bilan qo`shma va juft sifatlar yasaladi. Ikki yoki undan ortiq so`zlardan tashkil topib, bir belgi anglatiladigan sifatlar qo`shma sifatlar deyi ladi. Qo`shma sifatlar tarkiban quyidagicha bo`ladi:
1) ot+ ot shaklida: mehmondo`st, sohibjamol, jigarrang.

Download 445,48 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   149




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish