O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir

I- bir shevadagi shakllarning juftlarini bildiradi: ni -\nы\-\ti\ tы\-di
dы: (qipchoq shevalariga xos)
: -- cho`ziqlikni bildiradi: sha: r, ba: r, sa: dat, ma: la: at.
~ -moslik, almashish: qo`lla ~qo`lda.
[ . ] matndan ajratilgan so`zlarni bildiradi.
TAKRORLASH UCHUN SAVOL BVA TO PSHIRIQLAR
1. Fonetika nimani o`rganadi ?
2. Fonetik vositalar deganda nima tushuniladi?
3. Fonetik birliklarga nimalar kiradi?
4. Tovush va fonema nima?
5. Nutq a`zolari deb nimaga aytiladi?
6. Tovush hosil qilishda qaysi a`zolar faol qatnashadi?
7. Nutq tovushlari qayday hosil bo`ladi?
8. Unli tovushlarni tasnif qiling?
9. Undosh tovushlar qanday hosil bo`ladi va ularni tasnif qiling?
10. Urg`u nima va qanday turlari bor?
11. Tovush o`zgarishlari qanday yuz beradi?
12 Kombinator o`zgarish nima va uning turlari qaysilar?
13. Assimlatsiya nima? Dissimlatsiya-chi?
14. Transkripsiya va uning turlarini ayting?
AMALIY MASHG`ULOT

So`zni fonetik tahlil qilish tartibi

1. So`z tarkibidagi tovush va xarflar sonini aniqlash.2. Bo`g`inlar va ularning turlarining belgilash;3. Unli va undosh tovushlarni aniqlash.4. Ur g`u tushgan bo`g`inni aniqlash
Namuna: Kitob-besh tovush, besh harif, ikki bo`g`in; ki-ochiq bo`g`in,tob- yopiq bo`g`in, i, o, umli; k, t, b, - undosh tovush; i- til oldi yuqori tor lab lanmagan; o-til orqa quyi keng lablangan unli; k- shovqinli, jarangsiz, til orqa , portlovchi; t- sh ovqinli, jarang siz til oldi, portlovchi ; v- shovqinli, jarangli, lab tovushi, portlovchi:
15-mashq. Quyidagi so`zlarni ogzaki fonetik tahlil qiling. Talaba, paxta, to`garak, tovush, fonetika.
16-mashq. So`z ma`nosini o`zgartiradigan harflarning taaqiga chizing.

Yala	yalla
chini	chinni
qatiq	qattiq
tila	tilla
ila	illa
cho`qi	cho`qqi

Bo`g`inlarga ajrating. Bu so`zlarning qaysilarini bir yo`ldan ikkinchi yo`lga ko`chirish mumkin emas? nega? ong, tong, singil, ko`ngil, ming, engil, tenglaama, yangi, tanga, tengi, so`ngra, so`nggi mening, sening, tongi,