O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir

Gumon olmoshlari. Mavjud, ammo noaniq bo`lgan predmet, belgi miqdorni taxminlab ko`rsatish uchun ishlatiladigan olmoshlar gumon olmoshlari deyiladi. Bu olmoshlar predmet shaxs va belgi tushunchasini noaniq noma`lum holda belgilaydi. Masalan, Qorong`u cho`l fonida u xuddi ertaklarda tasvirlangan allaqanday farishtalarga o`xshab ko`rinadi.(S.A.)
Gumon olmoshlari quyidagicha hosil bo`ladi;
1. So`roq olmoshlari oldidan -alla qo`shimchasini qo`shish bilan: allanima, allaqanday, allaqachon, allaqaysi kabi.
2. So`roq olmoshlaridan keyin - dir qo`shimchasini qo`shish bilan: kimdir, nimadir, qandaydir.
3. So`roq olmoshlaridan oldin bir so`zini keltirish bilan: bir nima, bir necha, bir qancha kabi.
U bir necha kungacha shogirdining yuziga tik boqolmay o`zini chetga olib yurdi. (O. Yo.)
4. Bir so`ziga -ov, -on qo`shimchalarini qo`shish bilan: birov, biron kabi.
qumon olmoshlari gapda ega, aniqlovchi, to`ldiruvchi vazifalarida keladi. Dahlizning tashqi eshigi ochilib kimdir kiradi. (A.Q.) Bu odam, boshqa ko`p kishilarday birovning kamolatini ko`ra olmaydigan kishi edi.(A.Q.) Bu qo`shiqlar o`tirganlarning xayolini allaqayoqlarga olib ketib qoldi. (A.Q.)
Gumon olmoshlari ko`plik, egalik, kelishik qo`shimchalarini olgan holda qo`shiladi allakimlar, allakimning, allakimim kabi.

OLMOSHLARNING TUZILISHIGA KO`RA TURLARI

Olmoshlar turlariga ko`ra sodda, qo`shma va juft bo`ladi. Birgina so`zdan iborat bo`lgan olmoshlar sodda olmoshlar deyiladi: men, sen, kim, nima kabi.

Bir predmet, belgi yoki miqdorni bildiruvchi ikkita so`zning o`zaro qo`shilishidan tashkil topgan olmoshlar qo`shma olmoshlar deyiladi: allakim, allanima, allaqanday, hech kim, hech qanday kabi. Ikkita omosh-ning o`zaro tenglanishidan tashkil topgan olmoshlar juft olmoshlar deyiladi: u-bu, siz-biz, men- sen kabi.
Nutqda olmoshlar takror holda ham ishlatiladi: shu- shu, o`sha-osha kabi.Bu olmoshlar ham tuzilishiga ko`ra juft olmoshlaridir. Eski o`zbek tilida va badiiy adabiyotlarda men olmoshi o`rnida kamina, faqir, banda olmoshlari ishlatildan. Bu olmoshlar ot- olmoshlardir. Bas! Kamina o`z boshimni asrab qolmoq murodida ustodning ra`yini qaytargandan ko`ra siz aytgan xurofat gulxaniga yonmog`ni afzal ko`rurmen! (O.O.)
TAKRORLASH UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR

1. Olmoshlarning o`ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?

2. Olmoshlarning ma`no jihatidan qanday turlari mavjud?
3. Olmoshlar gapda qanday vqazifalarni bajaradi?
4. Kishilik olmoshlarining otga va fe`lga xos xususiyatlari nimalarda ko`rinadi?
5. Olmoshlar tuzilishiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?