O’zbekiston respublikasin oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo uleg’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti mikrobiologiya va biotexnologiya kafedrasi mikrobiologiya va virusologiya fani mavzu


Toksinlar ishlab chiqarish orqali xo’jayin hujayralariga zarar yetkazish



Download 6,7 Mb.
bet4/7
Sana06.03.2022
Hajmi6,7 Mb.
#484898
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Mikroorganizmlarning tibiiyotdagi ahamiyati

Toksinlar ishlab chiqarish orqali xo’jayin hujayralariga zarar yetkazish

  • Toksinlar ma'lum bir mikroorganizmlar tomonidan ishlab chiqariladigan zaharli moddalardir. Ular ko'pincha mikroblarning patogen xususiyatlariga asosiy omil hisoblanadi. Toksinlar qon yoki limfa orqali tashilishi jiddiy, ba'zan esa halokatli oqibatlarga olib kelishi mumkin.
  • Ba'zi toksinlar isitma, yurak-qon tomir kasalliklari, diareya va shokni keltirib chiqaradi. Toksinlar, shuningdek, oqsil sintezini ingibirlashi, qon hujayralari va qon tomirlarini shikastlashi va spazmlar keltirib, asab tizimini buzishi mumkin. 220 ga yaqin yoki bakterial toksinlarning deyarli 40 foizi eukaryotik hujayra membranalarini shikastlash orqali kasallikka olib keladi. Toksinlar mikrob hujayrasiga nisbatan joylashuviga koʻra ikkita umumiy turga boʻlinadi: ekzotoksinlar va endotoksinlar.

Patogenlar ishlab chiqaradigan Ekzotoksinlar

  • Ekzotoksinlarni nomlash. Ekzotoksinlar bir qancha belgilar asosida nomlanadi. Ulardan biri zararlangan xo’jayin hujayra turiga qarab nomlash. Masalan, neyrotoksinlar asab hujayralariga, kardiotoksinlar yurak hujayralariga, gepatotoksinlar jigar hujayralariga, leykotoksinlar leykotsitlarga, enterotoksinlar oshqozon-ichakning shilliq qavatiga, sitotoksinlar esa turli xil hujayralarga ta'sir qiladi. Ba'zi ekzotoksinlar sabab bo’ladigan kasalliklarga qarab nomlanadi. Masalan, difteriya toksini (difteriya sababi) va qoqshol toksini (qoqshol sababchisi). Boshqa ekzotoksinlar, masalan, botulinum toksini (Clostridium botulinum) va Vibrio enterotoksin (Vibrio cholerae) kabi, ularni ishlab chiqaradigan o'ziga xos bakteriyaga nomiga qarab nomlanadi.

Ekzotoksinlarning ta'sir qilish mexanizmi

  • Ekzotoksinlar bakteriya hujayrasida sintez qilinadi va bakteriyal hujayradan tashqariga chiqariladi;
  • Bog’lanuvchi qismi xo’jayin hujayraga kelib birikadi;
  • Ekzotoksin xo’jayin hujayra ichiga retseptor orqali kiradi;
  • A-B ekzotoksini pinositoz paytida plazma membranasining qisilgan qismiga o'ralaladi;
  • A va B komponentlar ajraladi, A komponent xo’jayin hujayrasidagi oqsil sintezini bloklaydi.

Download 6,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish