1
|
2
|
3
|
4
|
|
|
1.
|
Zavoddan, korxonadan, ombordan («franko-ombor» yoki «franko-zavod»)
|
Maxsulot junatish bo’yicha sotuvchi hech qanday majburiyatni o’z zimmasiga olmaydi. U shartnomada ko’rsatilagan muddatda va joyda xaridor tomonidan yuborilgan tashish vositalariga mahsulotni yuklash uchun xaridor ixtiyoriga taqdim etishi lozim.
|
EHW
|
|
|
2.
|
«Tashuvchidan erkin» aytilgan joyda («franko-tashuvchi yoki franko-stantsiya»)
|
Sotuvchi tashuvchi ixtiyoriga aytilgan joyda mahsulotni berishi lozim. Tashuvchi - bu, xaridor bilan yoki uning nomidan shartnoma tuzilgan har qanday shaxsdir. Joyni xaridor tanlaydi. Agar xaridor joyni aytmasa, u holda sotuvchi joyni shartnomadagi shartlarga muvofiq o’zi tanlaydi.
|
FRG
|
|
|
3.
|
... «vagonda erkin yoki platforma-da»junash joyining nomi (yoki forfot, franko-vagon)
|
Bu shartlar temir yo’llarda tashishda qo’llaniladi. Butun vagonga yuklash uchun yetarli miqdorda mahsulotni junatishda sotuvchi o’z vaqtida platformaga buyurtma berishi, unga mahsulotni yuklash, bu xakda xaridorga xabar berishi va temir yo’l kvitantsiyasining dublikatini berishi lozim. Xaridor o’z vaqtida mo’ljallangan joyni ko’rsatishi va transport xarajatlarini to’lashi lozim. Maxsulot yuklangan vagonni temir yo’lga berilgan vaqtdan boshlab, barcha xavf-xatarlarga xaridor javobgardir.
|
FGR
|
|
|
4.
|
... «aeroportda erkin» (aeroport nomi yoki «fob-aeroport»)
|
Sotuvchi shartnomaga muvofiq mahsulotni yetkazib berishga va uni xaridor tomonidan belgilangan havo tashuvchisiga topshirishga majbur. Maxsulot havo tashuvchisiga topshirilgan vaqtdan boshlab, mahsulot buzilishi yoki yo’qolishi xavf-xatari havo tashuvchisiga da'volarini tartibga solishda ko’maklashishi lozim.
|
FOA
|
|
|
5.
|
... «Kema borti bo’ylab erkin» yukni tushirish kelishilgan portning nomi
|
Sotuvchi o’z hisobidan shartnomada kelishilgan yuklash portiga xaridor tomonidan ko’rsatilgan joyga kelishilgan muddatda mahsulotni yetkazib berishi va uni xaridor tomonidan ijaraga olingan kema borti bo’ylab joylashtirishi lozim.
|
FAC
|
|
|
6.
|
... «Kema bortida erkin» yukni tushirish kelishilgan port nomi
|
Sotuvchi o’z hisobidan xaridor ijaraga olgan kema bortiga mahsulotni yetkazib berishi lozim. Shuningdek, mahsulotni kelishilgan yuklash portiga belgilangan muddatda yetkazish va xaridorga konosament topshirishi kerak. Yukni tryumda joylashtirish sotuvchi majburiyatiga kirmaydi va qabul qilingan me'yorlarga ko’ra, kema egasi hisobiga bajariladi hamda xaridor tomonidan to’lanadigan ijara haqida kiritiladi
|
FOB
|
|
|
7.
|
... «Ijara haki (tashish haqi) ... gacha to’langan» mo’ljallangan manzil nomi
|
Bu shart transportning har qanday turiga qo’llanishi mumkin. «Ijara haqi» va «tashish haqi» atamalari o’rtasidagi farq shundaki, birinchisi dengiz va havo.
|
CIF
|
|
|
8.
|
... «Qiymat, sug’urta va ijara haqi» mo’ljallangan portning nomi (faqat dengizda tashishlar uchun), (franko-vagon, xaridor manziliga yetkazishsharti)
|
Sotuvchi kemani ijaraga olishi, ijara haqini to’lashi, mahsulotni junatuvchi portga yetkazishi, belgilangan muddatda uni o’z hisobidan kema bortiga yuklashi va xaridorga konosamentni topshirishi lozim. Sotuvchi majburiyatiga, shuningdek transportda yuz beradigan xavf-xatarlardan yukni sug’urta qilishi ham kiradi (sotuvchi xaridorga sotuvchi xaridor nomiga sug’urta polisini topshirishi lozim). Suv transportiga, ikkinchisi - kuruklik transportiga taalluqli. Bu shartga ko’ra, sotuvchi quyidagilarga majbur: o’z hisobidan kelishilgan manzilga mahsulotni tashish shartnomasini tuzishi va tashuvchiga tashish xarajatlarini to’lash; mahsulotni topshirish; xaridorga tashuvchi tomonidan berilgan transport hujjatlarini taqdim etishi lozim.
|
|
|
|
9.
|
Ijara haki (tashish haki yoki sug’urta-chiga to’langan, mo’ljallangan manzil nomi, transportning har qanday turi uchun)
|
Sotuvchi aytilgan manzilgacha tashish haqini to’lashi, tashish shartnoma-sini tuzishi va mahsulotni sug’urta qilishi lozim. U tashuvchiga mahsulotni berishi lozim (dengizda tashishda bort konosamenti).
|
FCP
|
|
|
10.
|
... «Kemadan».. mo’ljallangan manzil nomi («yoki mo’ljallangan franko port»)
|
Sotuvchi o’z hisobidan shartnomada ko’rsatilgan muddatda mo’ljallangan portga mahsulotni yetkazishi va uni kema bortida xaridorning o’ziga taqdim etishi lozim. Sotuvchi o’z vaqtida xaridorga kemaning kelish vaqti haqida xabar berishi va unga kerakli hujjatni topshirishi mumkin.
|
EHS
|
|
|
11.
|
«pristandan» mo’ljallangan portning nomi («franko-pristan»)
|
Sotuvchi 10-punktda ko’rsatilgan majburiyatlarni bajaradi va o’z hisobidan mo’ljallangan portda yukni kemadan tushirishni amalga oshiradi.
|
EHQ
|
|
|
12.
|
«boj to’langan holda yetkazilgan» mahsulot olib kelinadigan manzil nomi (xaridorning «franko-ombori»)
|
Bu shart mahsulotni xaridor omboriga yetkazishda qo’llaniladi. Bunday vaziyatda u «xaridor omborida erkin» deb ataladi. Transportning barcha turlari uchun qo’llash mumkin. Mazkur shartga ko’ra sotuvchi quyidagilarga majbur: o’z hisobidan mahsulotni tashish shartnomasini tuzish va mo’ljallangan manzilgacha barcha transport xarajatlarini o’z zimmasiga olishi lozim; mahsulotni aytilgan manzilda xaridor ixtiyoriga topshirishi va ko’rsatilgan joyda bojni to’lashi; importga ruxsatni yoki litsenziyani berishi va import bojlari yoki soliqlarni to’lash bo’yicha xarajatlarni o’z zimmasiga olishi kerak.
|
DDR
|
|
|
