O‟zbekiston respublikasi xalq ta‟limi vazirligi o„quvchilarni kasb-hunarga yo„naltirish va psixologik -pedagogik respublika tashxis markazi

Kichik ma‟ruza: “Zo‟ravonlik nima?” 
Zo‟ravonlik ta‟rifi: 
Zo’ravonlik - bu o’z mavqei va imkoniyatlarini suiste’mol qilgan holda 
qasddan o’ziga va boshqa shaxsga, yoki bir guruh shaxslarga qaratilgan, jismoniy 
kuch ishlatish, shuningdek, ruhiyatiga salbiy ta’sir ko’rsatadigan tahdid shakli.
Zarar ham insonning ruhiy holatiga, uning salomatligi va farovonligiga, ham 
tanasiga ta’sir qilishi mumkin. Zo’ravonlik, shuningdek, odamlarning o’zlariga 
yetkazadigan zararini, shu jumladan o’z joniga qasd qilishni anglatadi. • 
Chaqaloqlarga nisbatan zo‟ravonlik
. Bu jiddiy sog’liqqa va hatto o’limga 
olib kelishi mumkin. Masalan, odamlar bolani chayqash mumkin emasligini 
tushunmasliklari mumkin, chunki bu miya shikastlanishi yoki o’limga olib kelishi 
mumkin.
•
Jismoniy tajovuz
. Ko’pgina hollarda jismoniy zo’ravonlik bolalarga jiddiy 
shikast yetishiga yoki o’limga olib keladi. Bu ko’pincha bolalarni o’zini yaxshi 
tutishi uchun ishlatiladi. Butun dunyoda ko’plab shafqatsizlik va jazolash usullari 

---

qo’llanilmoqda. Ammo bolalar tabiiy ravishdagi intizomni, jismoniy jazoni 
qo’llamasdan, saqlashni afzal ko’rishadi. 
•
Hissiy zo‟ravonlik. 
Ko’pincha, oilada bolalarni jazolash uchun jismoniy 
zo’ravonlik bilan bir qatorda ularga hissiy zo’ravonlik ham qo’llaniladi. Haqorat 
qilish, so’kish, tahdid qilish, izolyatsiya qilish yoki rad etish – bularning barchasi 
hissiy zo’ravonlik turlaridir. 
•
Nazoratsizlik,
nazoratsiz qoldirish (uyda yolg’iz tashlab ketish). Bu shuni 
ko’rsatadiki, oilada bolalarning xavfsiz va sog’lom o’sishi uchun zarur bo’lgan 
sharoitlar yetarli emas, ularni xavf-xatarlardan himoya qilmaydilar. Nogiron 
bolalar va qizlar ushbu zo’ravonlik turiga ko’proq uchraydilar.
•