O'zbekiston respublikasi xalq ta'limi vazirligi n. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sobirov, I. Hojaliyev

2-dars 
FONETIKA BO'YICHA O'TILGANLARNI TAKRORLASH
Darsning maqsadi: 
a) ilmiy maqsad — unli va undosh harflarning hosil bo'lish o'rni, usuli. 
Undosh tovushlarning ovoz va shovqinga ko'ra turlari o'rganiladi; 
b) tarbiyaviy maqsad —o'quvchilarni mehnatsevarlik ruhida tarbiyalash, 

---

9 
tabiatni asrashga o'rgatish; 
d) rivojlantiruvchi maqsad — mantiqiy fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish. 
Oarsning jihozi:
unli va undosh tovushlar jadvali.
Darsning rejasi: 
1. Fonetika haqida ma'lumot. 
2. Unli tovushlar tasnifi. 
3. Undosh tovushlarning hosil bo'lish o'rni, usulini aniqlash. 
Berilgan savol va topshiriqlar asosida o'quvchilar bilimi aniqlanadi. So'ngra 
o'quvchilar fikri umumlashtirilib, shunday xulosaviy fikrlarni bayon qihsh 
mumkin. 
Fonetikada tovush va harf, nutq a'zolari, bo'g'in, bo'g'in ko'chirish, urg'u 
singari hodisalarning o'rganilishi aytiladi. 
Undosh va unli harflarni sinf taxtasiga oldindan yozib qo'yish mumkin: 
b, d, 
f, g, h, j, k, I, m, n, p, q, r, s, t, v, x, y, z, g', sh, ch, ng -a, e, i, o, u, o'. 
Sinf «Chaqqon» va «Tezkor» guruhlariga bo'linadi. «Chaq-qon»lar 
undoshlarni, «Tezkor»lar unlilarni talafluz qiladilar. Shu bilan birga, undoshlar va 
unlilarni ajratishda ularning to'siqqa uchrashi va uchramaslik belgisiga 
tayanilganligini aytadilar. 
O'qituvchi o'quvchilarning javoblarini to'ldirib, ovoz va shov-qinning 
ishtirokiga ko'ra undosh tovushlarni jarangli va jarangsiz undoshlarga bo'linishiga 
hamda jarangli va jarangsiz undoshlarning farqli belgilariga e'tiborni qaratadi. 
5-mashqni bajarishda o'quvchilar gaplarni ko'chirib, unli va undosh 
tovushlarni ajratib, ularga tavsif beradilar. Namuna: 
b
— undosh, jarangli, lab 
tovushi. 
6-mashqni bajarishda o'quvchilar undosh tovushlarni aniqlab berilgan 
jadvalga joylashtiradilar.