O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi хоrazm vilоyati xalq ta’limi xodimlarini

 
“Rolli o‘yin” metodi 
Interfaol metodlardan  biri “Rolli o‘yin”  metodidir. Bu  metoddan har qaysi bola  bir ro‘lni 
bajaradi.    Masalan    nutq  o‘stirish    mashg‘ulotida      bolalar  guruhchalarga  ajaratiladi.  Har    guruhga  
mazmunli  rasm  beriladi.  Rasm  mazmuniga  qarab  bolalar  rollarni    bo‘lishib  oladi.  Kostyumlar,  
niqoblar va  boshqa  kiyimlar  tayyorlanib  qo‘yiladi. I- guruh rolni  bajaradi. Yoki bir guruh  ovozsiz 
pantomima  ko‘rinishida  rol  bajaradi. Boshqa guruh  mazmunini gapirib  beradi. 
Badiiy  adabiyot    mashg‘ulotlarida    tarbiyachi  ertaklarni    hikoya  qilib  berganidan    keyin  
rasmli    kartochkalarni    qirqimlarga    ajratgan  holda    gilam  ustida    tarqatib    tashlaydi.    Bolalar 
qirqimlarni  olishadi  va    juftini    topadi.  Masalan  “Zumrad  va  Qimmat”  ertagidagi  kampir  bilan 
Zumrad tasvirlangan rasmli kartochkaning qirqimini birlashtirgan 2 bolaning biri Kampir ikkinchisi 
Zumrad rolini  bajaradi. O‘rmonda otasi va Qimmat tasvirlangan rasm va boshqalar. 
                       Maqsadli  bo‘linish; 
-jurnaldagi ro‘yxat bo‘yicha (birinchi 5ta ,ikkinchi 5ta va shu kabi) 
-tinglovchilarning xohishi bo‘yicha  
-oqituvchi tomonidan uyda oldindan uyda guruhlarni shakllantirish 
-tinglovchilar o‘tirgan sto‘llar bo‘yicha (zveno‘ yoki sto‘llarni birlashtirish) 
    Guruh ishini tashkil qilganda ko‘pincha har bir guruhga alohida topshiriq beriladi .Bir xil topshiriq 
berilganda ,masalan, matn tuzish  berilsa, mavzuni  har xil tanlash  yoki  qahramonlarni bo‘lib berish 
mumkin 
Topshiriqlarni og;irlik darajasi bir xil bo‘lishi  talab etiladi, ya‘ni bir guruhga she‘r yodlash , biriga 
matn tuzish ,boshqasiga test yechish berilmaydi. 
               Slayd 4 
                               Guruhda ishlashning taxminiy  qoidalari 

---

 
118 
      *  Faol bo‘lish.  
      * Ishtirokchilarning fikrini hurmat qilish. 
      * Hayrixohlik fazilatiga ega bo‘lish.  
      * Javobgarlikni his etish, o‘z vaqtida topshiriqni bajarish.  
      * Gapni bo‘lmaslik.  
      * O‘zaro muloqot uchun ochiq bo‘lish. 
      * Qiziqishga ega bo‘lish . 
      * Haqiqatni topishga intilish.  
     * Reglamentga amal qilish . 
    * Kreativlik . 
      * Guruhda ishlash qoidalarini hurmatlash.  
     * Asosiy qism.”Nima qilmoqchi ekanligingni ayt”                    
 
Ro‘lli  o‘yin  – qatnashchilarning tajribasini kengaytirish  metodi  bo‘lib, ularni kutilmagan vaziyatga 
duch    qilish  orqali  shu  vaziyatda  qatnashchilardan  kimningdir  ro‘lini  ijro  etish  taklif  etiladi,  shu 
orqali  vaziyatning  mos    intihosini  topadigan  metod  ishlab  chiqishga  erishiladi.  Ro‘llar  o‘yini 
nazariyasi mashhur amerikalik tadqiqotchi Dj.Moreno‘ aytganidek ,role so‘zi lotincha rotula (kichik 
g‘ildirak  yoki  g‘o‘la)  so‘zidan  olingan    bo‘lib,  keyinchalik  pe‘saning  aktyo‘r  uchun  qog‘ozga 
yozilgan va dumaloq naycha qilib o‘ralgan varaqdagi so‘zlari edi.Faqatgina XVI-XVII asrga kelib bu 
so‘z  aktyo‘rlar  o‘yini  ma’nosini  anglata  boshladi.  Ro‘lli  o‘yinlar  tushunchasi  xx  asrda  yuzaga 
keldi.Ro‘lli  o‘yinlar  vaqtinchalik  qatnashchining  boshqa  kishining  ro‘lini  o‘ynashni.yoki  o‘zini 
boshqa  vaqt  oralig‘ida  ko‘rsatishini  ko‘zda  tutadi.Kishi  ro‘lni  qabul  qilganidan  keyin  shu  ro‘ldagi 
o‘braz kabi his qiilishga, harakat qilishga va o‘zini ko‘rsatishga harakat qiladi.Boshqa qatnashchilar 
biron-bir maqsad bilan  ro‘l  o‘ynayotganlarni kuzatadilar.  Ishning bunday  shakli turli  maqsadlarda 
qo‘llaniladi.     
 
                                                                          
Emotsional siquvlarni bartaraf etuvchi o‘yinlarning 2 turi mavjud:  
*  “Muzyorar o‘yinlar” – guruhda ishonch  muhitini yaratuvchi qisqa       
o‘yinlar; 
*      “Razminka  o‘yinlar”    -  diqqatni  jamlash  (mashg‘ulotning  bir  qismidan  ikkinchi  qismiga  o‘tish 
vaqtida),  guruhda  charchoq  belgilari  paydo  bo‘lganda,  taranglikni  bartaraf  etish  maqsadida 
o‘tkaziladi.   
 
 II.  Matn  yozilgan  kartochkalar  stol  ustida  tarqatib  tashlanadi.  Xonaning  4  ta  joyida  interfaol 
metodlarning  turlari  (“Aqliy  hujum”,  “Kichik  guruhlarda  ishlash”,  “Ro‘lli  o‘yin”,  “Klaster”) 
yozilgan  kartochkalar  qo‘yiladi.  Tinglovchilar  matnni  o‘qib,  qaysi  metodga  mosligini  topadilar. 
Javoblar tahlil qilinadi.    
 
                                
III.”Kichik guruhlarda ishlash”. Chumchuq, jo‘ja, kuchuk, mushuk deb aytishi va ovoziga taqlid 
qilishi orqali tinglovchilar 4 guruhga ajratiladi. 
“Chumchuqlar” guruhi mashg‘ulotda “Aqliy hujum”;  
“Jo‘jalar”guruhi mashg‘ulotda “Kichik guruhlarda ishlash” ; 
“Kuchuklar” guruhi mashg‘ulotda  “Ro‘lli o‘yin”; 
“Mushuklar” guruhi “Klaster” metodini qo‘llashni amalda ko‘rsatish topshirig‘ini bajaradilar.