O’zbekiston Respublikasi Xalq Ta’limi Vazirligi A. Qodiriy nomli Jizzax Davlat pedagogika instituti “Tarix” fakulteti

Nazorat topshiriklari:

1. 
   XVI asrlarda boshlangan milliy xarakat kimdan norozi edi?
   

A. Kalmar unichsidan.
V. Daniya kiroli Kristian II dan
S. Gustav Vazadan.
D. Shvedlardan.
Ye. Gustav I dan.

2. 
   Milliy xarakatga kim boshchilik kildi?
   

A. Gustav Vaza.
V. Kristian II.
S. Karl X.
D. Gustav Adolf.
Ye. Karl XI.
3.
2 - asosiy savol:
XVI-XVII asrlarda Shvesiyaning iktisodiy tarakkiyoti.


Ukituvchining maksadi: Shvesiyaning iktisodiy tarakkiyoti bilan tanishtirish, chet davlatlar bilan savdo-sotikning yulga kuyilish shart-sharoitlariga baxo berish.


Ilentiv ukuv maksadlari:

1. 
   XVI asrlarda Shvesiya ekonomikasining bir kancha muvaffakiyatlarga erishish sabablarini biladi.
   
2. 
   Shvesiyada manufaktura tipidagi sanoat korxonalarining kirib keliga sabab bulgan omillarni ochib beradi.
   
3. 
   Chet davlatlar bilan savdo-sotik alokalarin yulga kuyilishiga baxo beradi.
   

2-asosiy savlning bayoni:
XVI asrda Shvesiya ekanomikasibir kancha muvaffakiyatlarga erishdi. Kishlok xujaligining (asosan janubiy va janubi-sharkiy tumanlarida) tovar maxsuldorligi ortishi bilan birga, mamlakat sanoati - temir, mis, kumush, kalayi kazib chikarish, kurolsozlik, yogoch tilish va kogoz sanoati, muyna ishlash, kemasozlik xam tarakkiy kilmokda edi. Gustav Vaza Germaniyadan juda kup konchilar va metalsozlar chakirib keltirib. Yogoch tilish korxonalari va shaxtalarda XVI asrning ikkinchi yarmidayok togdagi daryolar, soylar va shalolalarning kuvvatidan keng foydalanardilar. XVII asrda Shvesiyad xar xil kurol-yaroglar ishlab chikarilardi. Ishlanmagan temir va undan tayyorlangan xar-xil buyumlar shvedlarning chetga chikaradigan mollari ichida asosiy urin tutardi. Shunisi xarakterliki, XVI-XVII asrlarda Shvesiyada manufaktura tipidagi sanoat korxonalarining kupincha dvoryanlarning uzlari tashkil kilar edilar. Bu esa kisman usha davrda Angliyadagi mayda dvoryanlarning korxona egalari bulishini eslatardi. Shvesiya, Angliya, Fransiya, Niderlandiya, Germaniya, Daniya, Polsha va Rossiya bilan kizgin savdo-sotik ishlari olib borardi. Kupgina shaxarlar - Stokgolm, Kalmar, Upsala, Abo, Xelsinki va boshkalar muxim savdo markazlari bulib kolgan edi. Okean nari yogidagi mamlakatlar bilan savdo-sotik ishlarini olib borish uchun Shvesiyada 1627 yilda "Janubiy kompaniya" tashkil kilingan edi. 1668 yilda Shvesiyada davlat banki tashkil kilindi, bu Yevropada eng ilk ochilgan banklardan biri edi. Lekin Shvesiya sanoati juda xam bir yoklama tarakkiy etgan edi. Asosan kazib chikaruvchi sanoat tarkkiy topgan bulib, metallsozlik sanoati kisman rivojlangan edi.
Shvesiyaning XVII asrdagi eksporti asosan xom ashyodan va yarim xom ashyodang iborat edi, ya’ni chet ellarga temir, mis, xar xil turdagi yogoch, yog, balik, muyna va shu kabi narsalar chikarilar edi. Gazmol (movut, polotno va x.k.), yukori nav metall buyumlar va shu kabilarni Shvesiyaning uzi chet ellardan sotib olar edi. Shvesiya XVI asrda juda kup gallani, XVII asrda undan xam kuprogi chet llardan - Rossiyadan va Baltika buyi mamlakatlaridan sotib olardi. Maxalliy sanoat xom ashyo (jun, kanop va shu kabilar)ning yetishmaganligi Shvesiya sanoatining rivojlanishiga xalakit berardi. Shvesiyaning tukimachilik sanoati XVII asrda xam endi vujudga kelayotgan xolatda edi.