O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi

pas  kutib    turdik.      (A.    Q.)      Yil,    kun    so‗zlari    bir    so‗zi    bilan 

birga  kelganda,    I I I     shaxs  birlikdagi  eg‘alik    affiksi    bilan 

bnrga  ham  so‗llanadi:  Bar  yili  biz  shu  erda  uchrashgan  .edik.  

Bir kuni rois meni kolxoz idorasiga  chvQirib qoladi, (A. Q.). 

Kun,  vaqt,  payt,  yil  so‗zlari  ko‗plskii  ifodalovchi  -lar  affiksini  qabul  qilishv 

ham  mumkin.  Masalan,  bir kunlari, bir vatstlari,  bir paytlari, bir yillari...; 

b) necha,    qancha,    sidir(g)a,  oz,  muncha,    qadar  so‗zlari  bilan 

qo‗shilib, 

hol 

yoki 

aniqlovchi 

vazifasida 

keladi: 

bir 

necha 

stu- 

dent,    bir  qancha    kitob,    birmuncha      (bir  qadar)    qarab    chiqdim,  

bir oz ishladik, bir sidir(g)a ko‘rib chiqdim; 

v)  bir    so‗zi    nima,      narsa      so‗zlari      bilai      birga      kelib      po- 

aniqlik  ma‘nosiii  bildiradya.    Bu  vazifada    kelgan  nima  va 

narsa    so‗zlari    o‗zaro    sinonim      bo‗ladi:      Unda    kutilmagan      bir 

narsa paydo bo‘ldi. (S . Ahm.) ...unga bir nimalarni ko‘rsatdi; 

g)  qitor,    talay    so‗zlari    bilan    birikib,    predmetniyag    bel- 

gisini 

ko‗rsatadi: 

Majburiyatni 

o‘z 

vaqtida 

bajarshi 

uchun 

bir 

sator 

tadbirlar 

belgilab 

chitsdim, 

(«Qizil 

O‘zbekiston» 

gaz.) 

Traktor bir yarim kunda bir talay qo‘riq er onipti. (A. Q.); 

d) xil    so‗zi    bilan    birikib    kelganda    ikki    .xil:      «bir    tur- 

dagi»  yoki  «g‗alati»  kabi  ma‘nolarni  bildnradi;  CHorbozordagibog‘imni 

pullashpi  uchini  chiqarganimdayos  vajohati  bir  xal  bo‘lib,  tutuni  osmonga 

chiquvdi. (As.  M.) Bir xil kitoblarna oldim; 

e)  bir  so‗zi  bari,  ba’zi,  har,  qay(si)  so‗zlaridap  kenin  ke-lib,  qo‗shma  so‗zni 

tashkil etadi: ba’zi bir, qay(si) bir so‗z-lari sifat vazifasida, har bir — olmosh 

vazifasida,  bari-bir  (aslv  ega  +  kesim  muposabatidan  kelib  chiqsan)—  kirnsh 

so‗z  ski  so‗z-gap  funksiyasida  qo‘llanadv:  Bu  odamlarning  saysi  birini 

ishontiradi!  (A. Q.) Petrov  har bir so‘zni  aniq-lab gapirardi.  (0.) Io‘q, barabir 

kutmaydi.  (M. Ism.)  

Bulardan  tashqari  bir  so‗zi  juftlapib  kela  oladi.  Bun-day  vaqtda  ular 

kelishik  (qotib  qolgan  kelnshik  affikslari)  va  egalik  affikslarini  oladi:  bir-biri, 

---

birdan-bir,  birma-bir,  bir-biriga,  biri-biriga  kabi.  SHuningdek,  bu  so‗z  birin-

sirin,  birip-ketin  kabi  juft  so‗zlarnshtg  oldipgi  komponsnti  bo‗lib  ham  keladi.  Bir