O‘zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi

Vizual materiallar:

Falsafada ong muammosi

1. 
   slayd
   

Ijtimoy ong tarkibiy qismlar
2-slayd.



Ijtimoiy ong

Ijtimoiy ong shakllari
3-slayd.

Ong

Falsafaning subyektiv reallikni har tamonlama va chuqur aks ettiruvchi kategoriyasi. Inson uning miyasi va psixikasida borliqning, inson ma’naviy dunyosining in’ikos etish jarayoni , insonning o’z-o’zini anglab yetishi va borliqqa bo’lgan munosabati.

Ongni tadqiq etish metodologiyasi

Ongning tabiati
Ong muammosining ontologik jihati	Ong muammosining gnoseologik jihati	Ong muammosining ijtimoiy jihatlari

Ong mohiyati to’g’risidagi qarashlar	Borliq va ong, aks etuvchi bilan aks ettiruvchi o’rtasidagi munosabatlar muammosi	Ong sosiologiyasi
Neyrofiziologiya Kibernetika Bionika Semiotika va .b	In’ikos nazariyasi Gnoseologiya Informatika va. b	- fan sosiologiyasi axloq sosiologiyasi din sosiologiyasi san’at sosiologiyasi va. b

	Онгнинг Функциялари
Онгнинг билиш қуро	ли, мулоқат қилиш ва амамлий	фаолиятга ундовчи
хоссалари

Махсус функциялари
	Онгнинг ижодий
		Бошқарувчилик функцияси
Воқелик ҳодисаларини баҳолаш функцияси

In’ikos

Narsalar va hodisalarning bir-biriga o’zaro ta’siri. Bu jarayonda u yoki bu narsa va hodisa bag’rida, qo’zg’alish, o’zgarishlar sodir bo’ladi.

In’ikos shakllari
Notirik tabiatga xos bo’lgan oddiy aks ettirish. Bunga quyoshning toshga ta’sirini va bunda uning qizishini misol qilish mumkin. Bu fao in’ikos emas . Izomorfizm Gomomorfizm-	Nerv sistemasiga ega bo’lgan jonivorlarga va o’simliklarga xos bo’lgan in’ikos ettirish - ta’sirlanish nerv sistemasiga ega bo’lgan jonivorlarga xos bo’lgan in’ikos ettirish - sezgi	Insonga xos bo’lgan in’ikos ettirish – ong

Gnoseologiya

Falsafaning – borliqning mohiyatini bilishga, insoning olamni bilish imkoniyatlari, chegarasi, qay darajada bila olishi, hamda bilishning shakllari, darajalari va usullarini ochib berishga qaratilgan sohasi.

Gnoseologiyaning asosiy tamoyillari

1. Borliqni bilish mumkinligi tamoyili

2. Bilishning dialektik jarayon ekanligi

3. Amaliyot bilishning asosi, o’lchovi va maqsadi ekanligi tamoyili

Gnoselogiyaning asosiy sohalari

In’ikos nazariyasi Insonning olamni bilish jarayoni to’g’risidagi qarashlar Bilishning paydo bo’lishi va rivojlanishi haqidagi qarashlar Amaliyot bilishning asosi ekanligi haqidagi qarashlar Haqiqat va uning mezonlari to’g’risidagi qarashlar

Bilishning asosiy bosqichlari

Hissiy bilish

Aqliy bilish

Amaliyot

Bilishning asosiy shakllari
Hissiy bilish shakllari	Aqliy bilish shakllari
Sezgi Inson ongida narsalarning tashqi yoki ichki belgilarining ayrim tamonlarining in’ikosi	Tushuncha Narsa va hodisalarning muhim va umumiy belgilarining inson ongida yaxlit aks etishi
Idrok Narsa va hodisalar belgilarining inson ongidagi yaxlit ifodasi. Bu jarayon sezgi a’zolarining o’zaro bog’lanishiga asoslanadi	Hukm Narsa va hodisalarning turli belgilari, munosabatlari, bog’lanishlarini tasdiq yoki inkor shaklida ifodalovchi fikr
Tasavvur Narsa vahodisalar, ularning belgilarining inson ongida qaytadan idrok etilishi	Xulosa chiqarish Bitta yoki bir nechta hukmlarning mantiqiy bog’lanishidan kelib chiqadigan yangi hukm, fikr.
Intuisiya va ijod	Intuisiya va ijod

Bilishning darajalari
Emperik daraja	Nazariy daraja
Metodlar
Kuzatish	Formallashtirish
Eksprement	Aksiomalashtirish
O’lchash	Gipotetik-deduktiv metod
taqqoslash

HAQIQAT

Obe’ktiv voqyelikka muvofiq keluvchi – bilimning mazmunini xarakterlaydi.

Obyektiv haqiqat – bilim obyektiv mazmunini ifodalaydi
Mutloq haqiqat	Nisbiy haqiqat
Narsalar, hodisalar haqida to’la va har tamonlama bilimni ifodalaydigan – obyektiv haqiqat	Narsalar, hodisalar haqida, to’liq bo’lmagan nisbiy bilimlarni ifodalaydigan – obyektiv haqiqatdir

Haqiqat jarayon siftida ikki jihatga ega:
Mutloq jihat (mutloq haqiqat)	Nisbiy jihat (nisbiy haqiqat)
Mutloq haqiqat: hyech qachon inkor qilinmaydi, chunki u ilmiy jihatdan isbotlangan, amaliyotda sinalganbo’ladi; to’la, oxiriga yetgan bilim bo’ladi; bilish jarayonining tarkibidan chiqarilgan bo’ladi.	Nisbiy haqiqat: to’liqsiz, oxirigacha yetmagan bilim; hali u bilish jarayonini tarkibida bo’ladi; u yakunlanmagan, shuning uchun ilmiy-tadqiqotga isbotlashga, amaliyot sinovidan o’tishga muhtoj.
Haqiqat - tarixiy shartlangan jarayon. Bilish jarayoning maqsadi – haqiqatga erishishdir. Haqiqat bilimni cheksiz to’plash jarayonidir Bilish jarayonida haqiqatyanglishish bilan bog’liq bo’ladi Haqiqat har doim muayyan shart-sharoitlarga bog’liq bo’ladi.

Bilish nazariyasi
4-slayd.

Bilish nazariyasi.

5-slayd



Bilish nazariyasi.
6-slayd

2. 
   Adabiyotlar ruyxati:
   

1. 
   Falsafa: ma’ruza matnlari. (Nazarov K,, va boshk.) -T.: UAJBNT markazi. 2000. 67-80-betlar.
   
2. 
   Gunnar Skirbekk, Nils Gilye. Falsafa tarixi. T., «Sharq», 2002. 17-168-betlar.
   
3. 
   Tohir Karim. Milliy tafakkur taraqqiyotidan. T., «Cho’lpon», 2003. 18-20, 33-41- betlar.
   
4. 
   Falsafa qomusiy lug’at. T., «Sharq», 2004. 29, 206, 475-476-betlar.
   
5. 
   Falsafa asoslari. Darslik. -T.: «O’zbekistan», 2005, 5g-78-bstlar.
   
6. 
   Yo’ldoshev S. Jahon falsafasi. T., 2004. 6-62-betlar.
   

2. 
   O’QUV TOPShIRIQLAR
   

1. 
   Mavzu tushunchalarini faollashtiruvchi blis-so’rov savollari.
   

1. 
   Ong nima?
   
2. 
   Bilish nima?
   
3. 
   Bilim nima?
   
4. 
   Bilishning ahamiyati nimada?
   

2. 
   Klaster usuli yordamida “Gnosologiya”, “Bilim”, “Ong” tushunchalarini tarmoqlash.
   

1.



ГНОСЕОЛОГИЯ



2.

БИЛИМ



3.

ОНГ

3. 
   FSMU uchun topshiriq:
   

“O’zingni bilsang, olamni bilasan” Suqrot aforizmini tahlil etish Yo’naltiruvchi uslubiy tavsiya:
Ong, bilish, gumanizm, rivojlanish, ilm-fan, ta’limot.

Savol	“O’zingni bilsang, olamni bilasan»
(F)Fikringizni bayon eting
(S)Fikringiz bayoniga sabab ko’rsating

(M)Ko’rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
(U)Fikringizni umumlashtiring

2. 
   MA’LUMOT-AXBOROT MATERIALLAR
   

1. 
   FSMU texnologiyasi qoidasi.
   

Ushbu texnologiya munozarali masalalarni xal etishda hamda o’quv jarayonini bahs-munozarali utkazishda qo’llaniladi, chunki bu texnologiya talabalarni uz fikrini ximoya kilishga, erkin fikrlash va uz fikrini boshqalarga utkazishga, ochik xolda bahslashishga hamda shu bilan birga bahslashish madaniyatini uratadi.Tinglovchilarga tarkatilgan oddiy kogozga uz fikrlarini anik va kiska xolatda ifoda etib, tasdiklovchi dalillar yoki inkor etuvchi fikrlarni bayon etishga yordam beradi. F - fikringizni bayon eting S - fikringiz bayoniga sabab kursating M - kursatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring U - fikringizni umumlashtiring

2. 
   Klaster texnikasining qoidasi:
   

Klaster - parchalanish, maydalanish ma’nosini anglatadi. Mavzudan chikkan va chikmagan xolda suz uzagini ma’no mazmunini davom ettiramiz. Suzlar tarmoklanadi. Klaster uslubi darsning bir qismida (boshida, o’rtasida, oxirida) qo’llaniladi. Guruxlarga bir xil savol berilsa, tarmok bajarilgandan sung bir xil terminlar uchiriladi, kimda uchirilmagan termiplar kup Kolsa, usha gruppa golib xisoblanadi. O’qituvchi uz variantiga ega bo’lishi kerak. Suzlarning klassifikasiyasi ruy bermasligi kerak.

3. 
   «Muammoli vaziyat» uslubining ekspert kogozi
   

Har bir guruxga aloxida ekspert kogozini tarkatadi. Muammoning vaziyatini tahlil qiladi Anik muammoli vaziyatni shakllantiradi Muammoni kelib chikish sabablarini kursatadi Vaziyatdan chikib ketish harakatlarini shakllantiradi Fikrlarni umumlashtirib jadvalni to’ldiradi

2. 
   O’Z-O’ZINI NAZORATI UChUN MATERIALLAR
   

IV.1. Mustaqil ishlash uchun nazorat savollari va topshiriqlar:

1. 
   Psixika va ong koinot evolyusiyasining tabiiy natijasi deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Ong nima? Nega u ijtimoiy - tarixiy harakterga ega deyiladi?
   
3. 
   Ong va tilning birligi deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   O’z-o’zini anglash nima?
   
5. 
   «Informasiyey portlash» nimani anglatadi?
   
6. 
   Gnoseologiya nimani o’rganadi?
   
7. 
   Bilish nima?
   
8. 
   Hissiy va rasional bilishning o’ziga xosligi nimada?
   
9. 
   Bilish obyekti, subyekti, predmeti tushunchalarini izohlang.
   
10. 
    Ilmiy bilishning asosiy usullarini kursating.
    

2. 
   Bilimlarni chuqurlashtirish va mustahkamlashga qaratilgan amaliy mashg’ulot
   

Amaliy mashg’ulot rejasi: Falsafada ong muammosi. Ijtimoiy ong shakllari. Bilish va bilim. Bilish turlari va bosqichlari. Bilish va haqiqat muammosi.
O’quv mashg’ulotining maqsadi:	Ong va ruhiyat. Bilish falsafasini mustahkamlash va chuqurlashtirish
faoliyatining natijasi: Ong va ijtimoiy ongning moxiyatini ochib beradi; Bilish bosqichlari va turlarini sanab beradi va misollar keltiradi; haqikat va uning turlariga ta’rif beradi;
Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar: Toshiirik g. «Hayotingizda qonunga amal kilasizmi?» mavzusida yozilgan esseni topshirish. Eslatma: P-qismga qarang Toishirik 2. Guruxda ishlash qoidalarini o’rganish (Muammoli vaziyat, nima uchun texnikasi). Eslatma: hhh -qism ga qarang Toishirik 3. Mavzu bo’yicha adabiyotlarni o’rganish. Eslatma: gU-qismga qarang. Topshiriq 3. O’zini-o’zi nazorat kilish uchun nazorat savollariga javob berish. Eslatma: gU-qismga qarang. Toishirik 3. Ma’ruza mavzusini «Insert» asosida o’rganish.

Eslitma: gU-qismga qarang.
Nazorat shakli: Kuzatish, og’zaki nazorat, yozma nazorat, o’quv topshiriq	Mavzu bo’yicha maksimam ball: 3,1 ball Talabaga qo’yilgan ball:	O’qituvchi imzosi:

O’quv-uslubiy materiallar

1. 
   O’QUV MATERIALLAR
   

I.1. Mavzu bo’yicha adabiyotlar ruyxati:

1. 
   Falsafa: ma’ruza matnlari. (Nazarov Q- va boshk.) -T.: UAJBNT markazi. 2000. 67-80-betlar.
   
2. 
   Gunnar Skirbekk, Nils Gils. Falsafa tarixi. T., “Sharq”, 2002. 17-168-betlar.
   
3. 
   Toxir Karim. Milliy tafakkur taraqqiyotidan. T., “Cho’lpon”, 2003. 18-20, 33-41- betlar.
   
4. 
   Falsafa qomusiy lug’at. T., “Sharq”, 2004. 29, 206, 475-476-betlar.
   
5. 
   Falsafa asoslari. Darslik. -T.: “O’zbekistan”, 2005, 51-78-betlar.
   
6. 
   Yo’ldoshev S. Jaxon falsafasi. T., 2004. 6-62-bstlar.
   

2. 
   O’QUV TOPShIRIQLAR
   

1. 
   “Nima uchun?” texnikasidan foydalanib “Nima uchun ong moddiy emas ma’naviy tushuncha?» savoliga javobni organayzerga to’ldirish.
   

Nima uchun?

Nima uchun?

2. 
   “Hayotingizda qonunga amal kilasizmi?^” mavzusida yozilgan esseni topshirish.
   

3. 
   «Bilish va haqikat muammosi» savoliga javoblarni organayzerlarda mazmuniga qarab to’ldirish.
   

Falsafada ong muammosi

1 -slayd.

Ijtimoy ong tarkibiy qismlar

2. 
   slayd
   

Ijtimoiy ong shakllari

2. 
   slayd
   

Bilish nazariyasi

2. 
   slayd.
   

Bilish nazariyasi.

2. 
   slayd.
   

4. 
   T-sxemasi asosida savollarga javobni organayzerda to’ldirish
   

1. 
   Ong ma’naviylikmi?
   
2. 
   Ong moddiylikda miyada aks etadimi?
   
3. 
   Absolyut haqikat mavjudmi?
   
4. 
   zini uzgalardan ajrata bilish bu anglashmi?
   
5. 
   Individual ong ijtimoiy ongga aylanadimi?
   
6. 
   Bilish inson faoliyatimi?
   
7. 
   Bilish bilimdan kelib chiqadimi?
   
8. 
   Bilishda obyekt va subyekt mavjudmi?
   
9. 
   Xulosa - akliy bilishga kiradimi?
   
10. 
    Bilish va ong o’zaro bog’liqmi?
    

Ha	Yo’q

5. 
   «Muammoli vaziyat» jadvalini yo’naltiruvchi uslubiy tavsiyalar asosida to’ldirish.
   

“Muammoli vaziyat turi”	“Muammoli vaziyat” sabablari	Vaziyatdan chiqib ketish harakatlari
Har doim haqiqat absolyut bula oladimi?

Yo’naltiruvchi uslubiy tavsiya:

Haqiqatni paydo bo’lishi; haqiqatni namoyon bo’lishi; haqiqatni turlari; bilish orqali haqiqatga erishish; diniy va ilmiy talqini.

3.