O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'lim vazirligi

 
 
 
1-4 SINFLAR UCHUN JISMONIY TARBIYADAN BELGILANGAN ME’YORLAR. 
 
                                 2-sinf - sinov turlari va me’yorlari. 
 
 
№ 
 
Sinov turlari 
 
O’lchov 
birligi 
O’g’il bolalar 
 
Qiz bolalar 
 
Hisob 
Nishon 
Hisob 
Nishon 
1 
Moksimon yugurish 3x10 m 
Soniya 
9,8 
9,7 
10 
9,8 
2 
Arg’amchida sakrash 
(1 daqiqa) 
Marta 
50 
60 
60 
70 
3 
Kichik koptokni 1x1 m li nishonga 
10 metrdan uloqtirish 
5-imkoniyanitdan 
3 
4 
2 
3 
4 
Joyida turib uzunlikka sakrash 
Sm 
110 
120 
95 
110 
5 
Gimnastik devorga tirmashib 
chiqish (tepaga-pastga) 
Soniya 
6 
4 
7 
5 
6 
Ag’darilgan gimnastik o’rindiq 
ustidan yurish (muvozanatda) 
Metr 
4 
5 
5 
6 
7 
Suzish (suzda o’yinlar) 
Daqiqa 
15 
17 
12 
15 
8 
Sayirga chiqish 
1,5-2km 
    Yordam 
qilish malakalarini egallash 
9 
To’pli harakatli o’yilar 
Daqiqa 
15 
12 
 
 
10 
Yestafetalar 
Vaqtsiz 
 
 
 
 
                          
 
 
 
 
                  3-sinf -9-10 yoshli bolalarga mo'ljallangan me'yorlar.  
 
№ 
Sinov turlari 
O’lchov   birligi 
O'g'il bolalar 
 
       Qiz bolalar 
 
hisob 
Nishon 
hisob 
nishon 
1. 
30 m ga yugurish 
soniya  
5,7 
5,2 
5,9 
5,4 
2. 
 
Arg’amchid sakrash 
(1-daqiqa), kross 1000 m  
marta 
 
65 
 
75 
 
80 
 
90 
 
3. 
 
Joyida turib uzunlikka 
sakrash 
daqiqa  
7.50 
 
7.20 
 
8.30 
 
8.00 
 
4. 
 
Kichik koptokni yurib kelib 
uzoqqa uloqtirish. 
 
Soniya sm 
150 
 
130 
 
130 
 
110 
 
5. 
Kichik topni 1x1 metrli 
Nishonga 12metrdan 
uloqtirish  
metr 
22 
25 
16 
20 
marta harakat 
 
7 
4 
2 
3 
6. 
 
 
 
Arqonga tirmashib chiqish 
(hohlagan usulda) 
metr 
 
 
2.0 
2.5 
1.5 
1.5 

---

 
71 
                                             
                               4-sinf - sinov turlari va me’yorlari. 
 
 
    № 
 
 
Sinov turlari 
 
O’g’il bolalar  
  
 
Qiz bolalar 
 
 
    a’lo 
yaxshi 
o’rta 
a’lo 
 
yaxshi 
o’rta 
    1. 
30m yugurish (soniya) 
5.3 
5.8 
6.3 
5.5 
6.0 
6.5  
    2. 
60m ga yugurish (soniya) 
10.5 
11.0 
11.5 
10.8 
11.3 
11.8 
    3. 
4x10m ga imkon qadar yugurish (soniya) 
11.0 
11.5 
12.0 
11.5 
12.0 
12.5 
    4. 
1000mga yugurish (daqiqa,soniya) 
6.20 
6.30 
7.00 
7.00 
7.30 
7.50 
    5. 
Turgan joyidan uzunlikka sakrash (sm) 
150 
130 
110 
130 
110 
90 
    6. 
Yugurib kelib uzunlikka sakrash (sm) 
300 
260 
220 
260 
220 
190 
    7. 
Yugurib kelib balandlikka sakrash (sm) 
80 
75 
65 
70 
65 
60 
    8. 
Baland-past turnikda tortilish (marta) 
4 
3 
2 
10 
7 
5 
    9. 
Arg’amchida 30 soniya sakrash (marta) 
30 
25 
20 
35 
30 
25 
   10. 
Tennis to’pini uloqtirish (metr) 
25 
22 
18 
22 
18 
13 
   11. 
nishonga uloqtirish (6 metrdan 5 imkoniyatda) 
4 
3 
1 
4 
2 
1 
  
      
BOSHLANG‘ICH  SINF O’QUVCHILARINING  JISMONIY MADANIYAT 
 VOSITALARI. 
 
            
Jismoniy  tarbiyaning  vositalari  boshlang‘ich  sinflarda  ham  albatta 
amaldagi  tabiatning  sog‘lomlashtiruvchi  kuchlari,  gigiyenik  omillari  va  jismoniy 
mashqlardan iborat. 
      Boshlang‘ich  sinf  jismoniy  madaniyat  vositalaridan biri  jismoniy  mashqlarni 
to‘g‘ri tanlash maqsadga muvofiqdir.  
                             Jismoniy mashqlarning tarixan rivojlanishi. 
  
Jismoniy  mashqni  vujudga  kelishi  tarixan  qator  darsliklarda  (A.D.  Novikov,  B.A. 
Ashmarin    Matveev,  A.Abdullaev,  SH.Xonkeldiev,  A.K.Akramov,  R.Abdumalikov  va 
boshqalar)da  ibtidoiy  jamoa  tuzumi  davriga  to‘g‘ri  keladi  deb  ko‘rsatiladi.  Jismoniy 
mashqning  vujudga  kelishida  oboektiv  sabab  qilib  ibtidoiy  odamning  qorin  to‘ydirish 
maqsadida ov qilishi, subektiv sabab sifatida ongning shakillanishi deb qaraldi. 
7. 
 
 
Turnikda osilgan holda  
qo'llarni chalkashtirib harakat 
qilib yurish 
 
marta 
 
 
8 
10 
5 
7 
8. 
Sayirga chiqish. 
 
 
Malakalarini egallash   
9. 
Suzish. 
Metr 
17 
20 
15 
18 
10. 
To'pli harakatli o'yinlarda 
ishtirok etish. 
        Harakat texnikasini to'g'ri bajarish malakalarini egallash 

---

 
72 
    Ibtidoiy  qurollarni  ishlatishni  bilmagan  ibtidoiy  odam  o‘z  o‘ljasini  (ovini)  holdan 
toldirguncha  quvlagan.  Bu  bilan  ovchi  organizmi  katta  jismoniy  tayyorgarlikka  muhtojlik 
sezgan.  
    Jismoniy  tayyorgarligi  etarli  bo‘lmaganlarining  o‘zlari  oviga  em  bo‘lgan.  Shunga 
ko‘ra vaqt o‘tishi bilan ibtidoiy odamlar ovga gala-gala bo‘lib chiqadigan bo‘ldilar.  
   Ibtidoiy  qurollar:  tosh,  qirrali  tosh  boylangan  nayza,  xas-cho‘p  bilan  nomigagina 
berkitilib  quyilgan  chohlardan  va  boshqalardan  ovchilar  foydalana  boshlashgan,  ijtimoiy 
ong  shakllana  boshlangan.  Ovda  ishtirok  etolmay  qolgan  qabilani  qariyalari  yoshlarga 
toshni  nishinga  otish,  uni  zarbini  kuchaytirishni  mashq  qildira  boshlagan  va  bu  bilan 
tarbiyaga asos solingan tarbiya jarayonining  elementlari  shakillana  boshlagan. Keyinchalik 
uloqtirish, quvib etish yoki qochish uchun yugurish, sakrashlar mashq qilina boshlangan. Bu 
esa  jismoniy  mashqlarni  hamda  jismoniy  tarbiyaning  elementlarini  vujudga  kelishi  va 
shakillanish  davri  deb  qaralgan.  Shu  kunga  kelib  bu  mashqlar  hozirgi  zamonning  engil 
atletika,  gimnastika,  sport  o‘yinlari,  yakka  kurashlari,  turizm  va  sportning  boshqa  turlari 
tarzida  jismoniy  tarbiya  jarayoni  uchun  asosiy  vosita  sifatida  foydalanilmoqda.  Jismoniy 
mashqlar  xillarining  ko‘payishiga  insonning  mehnat  faoliyati  ham  ta’sir  ko‘rsatdi. 
Ma’lumki,  mehnat  jismoniy  kuch,  chidamlilik,  tezkorlik,  chaqqonlikdek  insonning  jismi 
(harakat) sifatlarining ma’lum darajadagi tayyorgarligi, uning rivojlanganligini talab qiladi. 
Tarbiya  amaliyotida,  asosan,  inson  mehnat  faoliyatida  qo‘llaydigan  harakatlarini 
ko‘proq mashq qiladi. Jismoniy mashqning rivojlanishida diniy marosimlar, bayramlardagi 
o‘yinlar,  raqslar,  harbiy  faoliyatdagi,  sanoatdagi  ongli  ravishda  bajariladigan  ixtiyoriy 
harakatlar vosita bo‘lib xizmat qiladi.  
            Shu  davrga  qadar  jismoniy  tarbiya  jarayonida  jismoniy  mashqlar,  tabiatni 
sog‘lomlashtiruvchi kuchlari va gigiyenik omillardan jismoniy tarbiyaning vositasi sifatida 
foydalaniladi. 
Jismoniy  mashqlar  jismoniy  tarbiyaning  asosiy  vositasi  bo‘lib,  u  tarixan  gimnastika, 
o‘yinlar,  sport  va  turizm  tarzida  guruhlarga  ajratilib,  tarbiya  jarayonining  vositasi  sifatida 
foydalanib kelindi.