|
MIYADA O’TKAZILADIGAN OPERATSIYALAR
Dars maqsadi. Talabalar qo’ylarning bosh miyasida o’tkaziladigan senuroz operatsiya texnikasini, kasallikka tashxish qo’yish usullarini o’zlashtiradi.
Jihozlar, asbob-uskunalar. Qo’ylarning bosh suyagi, kasal hayvonlar, rangli jadvallar, Operatsiya uchun qo’llaniladigan asboblar, trepan, raspator, 3% yodning spirtdagi eritmasi, bog’lov va tikuv materiallari, 0,5% novokain eritmasi, 10-20 ml sig’imli shprislar.
Darsni olib borish uslubi. Darsning birinchi yarmida o’qituvchi talabalarga Talabalar qo’ylarning bosh miyasida o’tkaziladigan senuroz operatsiya texnikasini, kasallikka tashxish qo’yish usullari haqida tushuncha beradi.
Darsning 2 yarmida talabalar kichik guruhlarga bo’linib – har bir guruhga – vazifalar belgilab beriladi. Masalan – qo’yning bosh suyagida Gersen usuli bo’yicha bo’limlarga ajratish, suyakni trepanatsiya qilish.
Talabalar o’zlari o’qituvchi rahbarligida mustaqil ishlab bilimlarini mustahkamlaydi.
Dars oxirida o’qituvchi talabalardan surov o’tkazib baholaydi.
Operatsiya qilingan hayvon bajargan talabalar guruhi tomonidan kurasiya qilish uchun ko’rsatma berilib nazorat qilinadi.
Senuroz bilan kasallangan hayvonlarni klinik tekshirish va ularning diagnostikasi
Senurozga diagnoz qo’yishda allergik reaksiya yaxshi natija beradi. Birinchi marta senurozning allergik reaksiyasini 1939 yilda T.I. Rojnina taklif qilgan. Allergik reaksiya sifatida u pufak ichidagi suyuqlikdan tayyorlangan emulsiyani qo’llagan. Allergen 0,2 ml miqdorda ko’zning yuqori qovog’ining teri ostiga yuboriladi. Shu joyda shishning hosil bo’lishi senuroz bilan kasallangan hayvonlarda kuzatiladi, uning kattaligi 1,75-4,2 sm bo’ladi.
Allergik reaksiya yaxshi natija bergani bilan u senuroz bilan kasal-langan hayvonni aniqlab beradi, lekin pufak joylashgan joyni aniqlab bermaydi.
Senuroz pufagini aniqlash uchun kasal hayvonda quyidagilarni aniqlash tavsiya qilinadi:
1. Harakatning buzilish xarakteri;
2. Ko’rish qobiliyati, ko’rish nervining holati, qorachiqning reaksiyasi;
3. Suyaklarning holati, ularning yupqalashishi.
Harakatning buzilishini tekshirganda quyidagilarga e’tibor berish lozim: majburiy harakatning xarakteri, harakat yo’nalishi, tezligi, oyoq-larni olib chiqishi, qadam uzunligi, turgan joyda boshini ushlab turishi, oyoqlarni noto’g’ri qo’yishga, oyoqlarning tortilishiga va xarakteriga.
Ko’rish qobiliyatini aniqlashda hayvonning boshiga ahamiyat beriladi, harakat qilganda va tinch turganda bosh ko’pincha shikastlangan ko’z tarafga buriladi. Bundan tashqari ko’rish qobiliyatini aniqlash uchun hayvonga o’ng yoki chap tarafdan yondoshish kerak.
Agar ko’zi ko’rmasa juda yaqin borish mumkin. Qorong’u xonada tekshirish o’tkazilganda hayvonning ko’ziga qo’l bilan yaqinlashib ko’riladi, agar boshini qimirlatmasdan tursa, ko’r bo’lganligi tasdiqlanadi.
Bundan tashqari, ko’zning tubini tekshirishga alohida e’tibor berish lozim, uning rangi, nerv suyagining holati, qon tomirlar holati, qorachiq-ning reaksiyasiga ham e’tibor berish lozim.
Hayvonni yorug’ xonaga kirgizib qorachiq diametri lineyka bilan o’lchanadi, turli yorug’lik ta’sir qilinadi va yana o’lchanadi.
Miya qismidagi suyaklarning yupqalashishini barmoq bilan bosib aniqlash mumkin. Yumshoq bo’lsa harakatchan bo’ladi yoki buning uchun perkussion bolg’achadan ham foydalanish mumkin.
Miyaning qismlarini aniqlashda P.P. Gersen taklif qilgan usuldan foydalanib, miya bo’shlig’ini kvadratlarga bo’lish mumkin. Buning uchun miya bo’shlig’ining o’rta nuqtasini topish lozim. Shoxchaning o’simtalarini to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi, undan pastga qaratib har taraflari bir xil uchburchak yasaladi. Uning pastki burchagi nuqta hisoblanadi. Shu nuqta orqali ikkita bir-biriga perpendikulyar chiziq tortiladi va bosh miya to’rtta kvadratga bo’linadi, oldingi chap, o’ng va orqangi chap, o’ng. Birinchisida miyaning peshona va chakka-tepa qismlari, ikkinchisida miyacha va ensa qismlari joylashadi.
Pufakning joylashishini aniqlash maqsadida P.P. Gersen taklif qilgan anatomik diagnostikani qo’llash yaxshi natija beradi:
a) Bosh miyaning o’ng tomonidagi orqa kvadratda senuroz pufagi joylashgan bo’lsa, unda harakat koordinasiyasi buziladi. Hayvon tez-tez aylanib, keyin o’ng tomoni bilan yerga yiqiladi, lekin ko’rish qobiliyati buzilmaydi;
b) Agar chap tomondagi orqa kvadratda pufak joylashgan bo’lsa, yuqorida keltirilgan belgilar yana qaytariladi, lekin hayvon chap tomonga yiqiladi;
v) Bosh miyaning o’ng tomondagi oldingi kvadratida pufak joylashgan bo’lsa, hayvonning ko’rish qobiliyati keskin pasayadi yoki chap ko’zi umuman ko’r bo’lib qoladi. Boshini pasaytirib o’ng tomonga qarab harakat qilib aylanadi;
g) Agar pufak chap tomonning oldingi kvadratida joylashsa klinik belgilar qaytariladi, faqat o’ng ko’zining ko’rish qobiliyati pasayadi yoki hayvon ko’r bo’lib qoladi va chapga qarab aylanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
