О‘zbekiston respublikasi

Mandriva Linux operatsion tizimidan xavfsizligini ta’minlash 

1.  Mandriva  Linux  operatsion  tizimining  xavfsizligini  ta'minlash  maqsadida   ishchi 

oynasidan   system→configuration→Configure your desktop bo‘limiga murojaat etamiz. 

2. Configure your desktop oynasi ochilgandan keyin uning xavfsizlik bo‘limi ya‘ni security 

bo‘limiga  murojaat  etamiz.  Bu  bo‘lim  orqali  biz  Mandriva  Linux  operatsion  tizimini  xavfsizlik 

yechimlarini  topishga  harakat  qilamiz.Bu  yerda  foydalanuvchi  malumotlarini  qo‘shish  va 

parollarini o‘zgartirishi mumkin. 

3. Ishchi stol orqali home papkasiga murojaat etamiz. Linuxda xavfsizlikni taminlashda  har 

bir  foydalanuvchi  o‘zining  ma‘lumotlari  uchun  katalog  ajratiladi.  /home/. 

Odatda har bir foydalanuvchi faqatgina o‘zining katalogidan foydalanadi boshqa katalogga kirishga 

---

 

41 

huquqi  yo‘q.  Tizim  boshqaruvchisi  yani   root  foydalanuvchi  huquqlariga  o‘zgartirishlar  kiritishi 

mumkin. 

 

 

Rasm 4.1. Xavfsizlik bo‘limi  

Bu bo‘lim 3 qismdan iborat. Bular: himoyani davriy tekshirish va tizim xavfsizligini sozlash

 darajasi,  tizimni sozlash huquqi, kompyuter va tarmoqni himoyalashda shaxsiy fayrvolni sozlash. 

 

 

Rasm 4.2. Himoya va daraja bo‘limi  

 

Bu  bo‘lim  4  ta  qismdan  iborat: asosiy  xususiyatlari, tarmoq  hususiyatlari,  tizim 

hususiyatlari, davriy tekshirish. Asosiy hususiyatlar bo‘limida 5 ta daraja mavjud: 

 Низкий: Bu umuman xavfsiz bo‘lmagan ammo foydalanishga oson daraja hisoblanadi. Undan faqat 

tarmoqqa ulanmagan va hamma uchun ruhsat etilmagan kompyuterlarda foydalanish mumkin. 

 Стандартный  :Internetga  klient  sifatida  ulangan  kompyuter  uchun  standart  xavfsizlik  darajasi 

hisoblanadi. 

---

 

42 

 Высокий: Ba‘zi cheklashlar va avtomatik tekshirishlarning birnechtasi bajariladi. 

 Повышенный: Ko‘plab  klientlardan  bog‘lanishlarni  qabulqiluvchi  server  uchun  yetarlicha  baland 

xavfsizlik tizimi. 

 Параноидальный :Bu oldingi  bosqichga o‘xshamaydi,  lekin to‘liq  yopiq  va  xavfsizlik  hizmatlari 

o‘zining maksimal holatida. 

 

Rasm 4.3. Kirish huquqi bo‘limi 

  

Bu 

bo‘limda 

tizim resurslariga 

‗ruxsatlar‘ 

ko‘rsatilgan. Qanday huquqqa egaligik kodi orqali berilgan masalan (755,644,700,400,200,..) 

  

 

Rasm 4.4.  Fayervol bo‘limi 

 

Bunda  internet  hizmatlarga ruxsat beriladi.   Fayl  papka  larga  ishlatuvchilar  tomonidan 

ko'rish, bajarish hamda ko'chirish huquqlarini quyidagi ketma-ketlikda bajariladi. 

 

 

 

---

 

43 

 

 

Rasm 4.5.  Ruxsat berish oynasi 

  

Bu erdan Добавить правило (ruxsat qo‘shish) bo‘limiga o‘tiladi va ushbu oyna ochiladi. 

Bunda Найти tugmasiga bosilib huquq bermoqchi bo‘lgan papkani yo'li ko‘rsatiladi. 

 

Rasm 4.6. Yo‘nalishini (ishlatuvchilarni) tanlash oynasi 

  

Bu oyna yangi papka yaratish, faylni o‘chirish, fayl nomini o‘zgartirish, papkalar va fayllar 

bo‘limlaridan  iborat.  Bu  yerda  bizga  huquq  bermoqchi  bo‘lgan  papka  yoki  faylni  tanlash  talab 

etiladi. Huquq bermoqchi bo‘lgan papka yoki fayl tanlangandan keyin [OK] tugmasi bosiladi. 

 

 

 

 

 

---

 

44 

 

 

Rasm 4.7. Papka huquqlarini o'zgartirish 

  

Bu  yerda   huquq  bermoqchi  bo‘lgan  papkani  chaqirib  oldik.  Keyin  foydalanuvchi  va 

guruhni ko‘rsatamiz. Keyin shu papkaga qanday huquqlar bermoqchi bo‘lsak o‘sha bo‘limni tanlab 

[OK] tugmasi bosiladi. 

 

 

Rasm 4.8. foydalanuvchi huquqlari 

  

Bu yerda yo‘nalishi, foydalanuvchi, guruh va papka haqida ma‘lumotlar hamda huquqlari 

keltirilgan. Bu oynada biz faqat o‘zini foydalanuvchisiga o‘qishga ruxsat berdik ya‘ni 400.