O‗zbekiston respublikasi

Aylanish tezligining aniqlovchilari³⁶ Irving Fisher shuni isbotladiki, pulni aylanish tezligi iqtisodiy sub‘ektlarning transaksiya qilishi bilan bog‗liqligini ko‗rsatdi. Agar bitim qilinayotganda hisob kitob schyotlari ishlatilayotgan bo‗lsa va kredit kartochkalar, demak iqtisodiyotda ishlab chiqilgan tovar va xizmatlarga to‗lash uchun kamroq pul kerak bo‗ladi (Mi PxYga nisbatan)va aylanish tezligi (PxY)/M kattalashadi. Teskarisiga agar aholi sotib olganiga naqd to‗lasa yoki chek bilan o‗sha nominal daromad darajasida ko‗proq pul kerak bo‗ladi va aylanish tezligi pasayadi. Bunda Fisher taxmin qilgan ediki qisqa muddatda aylanish tezligini doimiy deb hisoblash mumkin chunki institutsional va texnologik faktorlar sekin o‗zgaradi.

Haqiqatda Fisher ayirboshlash tenglamasini iqtisodiyotda nominal tranzaksiya qiymati PTga nisbatan ishlab chiqqan edi:

MV_T=PT,

P- tranzaksiyaning o‗rtacha bahosi; T- yiliga transaksiyalar miqdori V_T=PT/M-transaksiyada pulning aylanish tezligi

Transaksiyaning nominal qiymatini aniqlash qiyin bo‗lgani uchun, miqdoriylik nazariyada yalpi ishlab chiqarish- Ydan foydalanilgan. T=vY deb faraz qilib qaerda v = doimiy proporsiyalik koeffitsenti, Fisher tenglamasidan quyidaiga ega bo‗lamiz: