O`zbеkistоn rеspublikasi

8.3. Bozorni segmentlashning asosiy tamoyillari 
Bozorni segmentlashning  asosiy tamoyillari quyidagilardir: 
 
geografik tamoyil; 
 
ijtimoiy- iqtisodiy; 
 
psixografik tamoyil; 
 
demografik tamoyil; 
 
xulq-atvor tamoyili; 
 
holat tamoyili. 
Quyidagi  –  rasmda  xaridorlarga  qarab  bozorni  segmentlash 
tamoyillari keltirilgan.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8.2-rasm. Xaridorlarga qarab bozorni segmentlash tamoyillari 
Ijtimoiy-iqtisodiy: 

 
daromad 

 
ma’lumoti 

 
mutaxassisligi va  
boshqalar 
Psixografik: 

 
hayot tarzi (stil) 

 
innovatsiyaga 
(yangilikka)intilish 

 
guruh 
motivatsiyasi 
va    
boshqalar 
Geografik: 

 
hudud 

 
shahar 

 
qishloq 

 
iqlim va  
boshqalar 
Xulq-atvori: 

 
firmaga nisbatan ishonchi 

 
prestij darajasi 

 
tovarga nisbatan  
 
ixlosi 

 
tez-tez iste’mol qilinishi va    
boshqalar 
Demografik: 

 
jinsi 

 
yoshi 

 
oila soni va  
boshqalar 
 
Holat: 

 
kam 
xarajatliligi 
(foydaliligi) 

 
imtiyozliligi 

 
qulayligi va  
boshqalar 
Segmentlash 
tamoyillari 

---

 
148 
 
 
Geografik tamoyil orqali bozorning joylashuvi, aholi soni va zichligi, 
tijorat faoliyatining tuzilishi, hududning rivojlanish dinamikasi, inflyatsiya 
darajasi, huquqiy cheklashlar hisobga olinadi. 
Ijtimoiy-iqtisodiy  tamoyil  orqali  aholining  daromadi,  ijtimoiy  kelib 
chiqishi, ma’lumoti kabi omillar inobatga olinadi. 
Psixografik  tamoyil  natijasida  hayot  tarzi,  shaxsning  turi,  jamoat 
holati kabi omillar hisobga olinib, turmush tarzi shaxsning o‘z faoliyatida, 
qiziqishlarida, qat’iyatida va e’tiqodlarida o‘z aksini topadi. Shaxsning turi 
esa hayotdan mamnun, melanxolik, o‘zgalardek ish ko‘ruvchi, o‘zbilarmon 
va boshqa xislatlarda bo‘lishi mumkin. 
Demografik  tamoyillarda  oilani  soni  va  sifat  tarkibi,  oilaning 
hayotiylik  davri  bosqichi,  jinsi,  daromadlilik  darajasi,  mashg‘ulot  turi, 
ma’lumoti, 
millati 
kabilar 
inobatga 
olinadi 
hamda 
bozorni 
segmentlashning  asosiy  tamoyillaridan  biri  hisoblanadi.  Xulq-atvor 
tamoyili  orqali  xarid  qilishga  yo‘l,  foydalanuvchi  maqomi,  iste’mol 
jadalligi, bog‘lanib qolish darajasi, tovar haqida ma’lumot berish, tovarga 
bo‘lgan munosabati hisobga olinadi.