O‘zbekisтon respublikasi

Kompressor qurilmalarini ishlatganda xavfsizlik talablari

Ishlab chiqarish korxonalarida katta bosim ostida qisilgan havo energiyasidan foydalanish qurilmalari ko‘plab ishlatiladi. Masalan, zamonaviy dastgohlarda detallarga ishlov berishda ularni mahkam qilib ushlab turish qurilmalari asosan qisilgan havo yoki katta bosimdagi suyuqliklar energiyasi yordamida amalga oshiriladi. Yuqori bosim bilan qisilgan havo porshenli kompressorlar yordamida hosil qilinadi. Suv va qishloq xo‘jaligi korxonalarida qo‘llaniladigan kompressorlar minutiga 1...15 m³ va ba’zi holatlarda undan katta hajmda siqilgan havo hosil qilish unumdorligiga ega bo‘ladi. Kompressorga so‘rilayotgan havo oldin tozalash filtrlaridan o‘tkaziladi. Agar qisilgan havo tarkibiga yonuvchi changlar yoki yonuvchi suyuqliklar bug‘lari o‘tib qolsa, siqilgan havoni yig‘uvchi idishlarda va umuman kompressor birikmalarida portlash xavfi kuchayadi.

Havo kompressorlari, shuningdek havo tarkibiga moysimon moddalar tushishi, bu moddalarning parchalanishi va havo tarkibidagi kislorod bilan birikishi natijasida, portlovchi aralashma hosil qilishi mumkin. Bunday moylarning parchalanishiga va xavfli birikmalar hosil qilishiga kompressor ishlagan vaqtda havoning siqilishi natijasida katta miqdorda ajralib chiqadigan issiqlik sababchi bo‘ladi.
Gazlarning siqilish holati quyidagi qonuniyat asosida boradi [34]:
PV ^m  const
Bu ifodadan ko‘rinib turibdiki, havo hajmi qanchalik kichraytirilsa, havo bosimi shuncha darajaga ortadi. Bunda qisilayotgan gazning haroratini fizik jarayonga bog‘liq holatda aniqlash mumkin bo‘ladi.
Qisilgan gazning oxirgi temperaturasi politrop jarayonda quyidagi ifodadan topiladi:

^ P₂ ^

n 1


n

P
T₂  T₁^{ }
 1 
, (6.9)

bu yerda
T₂ – qisilgan gazning absolyut harorati, °K;

T₁ – gazning qisilmasdan oldingi absolyut harorati, °K;
Р₁ – idishdagi birlamchi bosim, Pa;


Р₂ – idishdagi oxirgi bosim, Pa;

n – politrop ko‘rsatkichi, (–∞ ... +∞).
Хavfsizlik talabi bo‘yicha ko‘p bosqichli kompressorlar uchun
°C, bir bosqichli kompressorlar uchun esa Т ₂ <160 °C bo‘lishi kerak.


Т ₂ < 140

Ma’lum bir havo hajmining siqilishga bog‘liq ravishda temperaturasi oshishini quyidagi 6.2 – jadvalda ko‘rish mumkin.

2. 
   – jadval