O‘zbekisтon respublikasi

Ogohlantiruvchi belgilar va texnik vositalar

Ogohlantiruvchi belgilar. Тurli belgilar va yozuvlar kuchlanish ostidagi tok uzatuvchi qismlarga tasodifan tegib ketishning oldini olishga mo‘ljallangan vositalardir. Ular odamlarni xavfdan saqlanishga yoki elektr qurilmalarda xodimlarining xavfli xatolar qilmasliklariga chorlab turadi. Masalan, ulab- uzgichlarning dastalariga yoki o‘chirgichlarning yuritmasiga taqiqlovchi belgilar ilib qo‘yiladi. Bunda oq fonga qizil harflar bilan “Ulanmasin — odamlar ishlayapti” deb yozib qo‘yiladi, (4.22 –rasm). Хavfsiz ishlashning hamma sharoitlari ta’minlangan ish joylarida ruxsat beruvchi belgilar ilib qo‘yiladi, ularda yashil fondagi oq doira ichiga “Shu yerda ishlansin” deb yozib qo‘yiladi. Yozuvlarga qo‘shimcha ravishda uskunalarning nomerlari yoki ketuvchi tarmoqlarning nomlari yozib qo‘yilgan bunday belgi ishlayotgan asbob-uskunani remont uchun to‘xtatib qo‘yilgan asbob-uskuna bilan almashtirib yuborishga imkon bermaydi [34].

21. 
    – rasm. Ishni boshlashdan oldin elektr xavfsizligini ta’minlash tadbirlari.
    

Хavfning oldini oluvchi belgilar ham bo‘ladi. Kuchlanishi 1000 V dan yuqori havo tarmoqlarining tayanchlariga bosh suyagi, chaqmoqning qizil simvoli tasvirlanib “Chiqma – o‘ldiradi!” degan yozuvli belgi osib qo‘yiladi. Kuchlanishi 1000 V gacha bo‘lgan taqsimlash qurilmalari va yig‘malar eshiklarining tashqi tomoniga chaqmoqning qizil belgisi tasvirlanib, oq fonda qora harflar bilan “Kuchlanish. Hayot uchun xavfli” deb yozilgan belgi mahkamlab qo‘yiladi. Kuchlanish 1000 V dan yuqori bo‘lganda nimstansiyalarning eshiklariga va ishlab chiqarish xonalarida joylashgan tok uzatuvchi qismlarning to‘siqlariga xuddi shu tarzdagi belgi mahkamlab qo‘yiladi, lekin yozuvi boshqacharoq bo‘ladi: “Yuqori kuchlanish. Hayot uchun xavfli”. Muvaqqat to‘siqlarga “Тo‘xta – yuqori kuchlanish!” degan yozuvi bor belgi osib qo‘yiladi (4.23 – rasm).
Ogohlantiruvchi belgilarning to‘rtinchi turi – eslatuvchi plakatlardir, masalan, “Yerga ulangan” degan yozuvi bo‘lgan bunday plakatlar boshqarish kalitlariga, shuningdek, ajratkichlarning dastalariga ilib qo‘yiladi, bular yanglish ulab yuborilsa, yerga ulangan tok eltuvchi qismlarga kuchlanish berilishi mumkin. Ishlar tugagandan keyin bu qismlar avval yerdan uzilib, so‘ngra belgilar olib qo‘yiladi.

21. 
    – rasm. Elektr toki xavfidan ogohlantiruvchi belgilar.
    

Agar elektr qurilmaning qobig`i ish vaqtida kuchlanish ostida bo‘lsa, unga GOSТ 12.4.027–76 bo‘yicha qizil yoki qora rangda chaqmoqning belgisi chizib qo‘yiladi.