O‟zbekiston respublikasi

Metasimpatik nerv sistemasining mediatori serotonin yoki 5-oksitriptomin, moddasi organizmda triptofan aminokislotasidan xosil bo`ladi. Sut emizuvchi xayvonlarning organizmidagi serotoninning 90 foizning ichakning enteroxromafin hujayralariga to`g`ri keladi. Gipotalamus va
o`rta miyadahamko`p. Serotonin asosan miyaning vesseral faoliyatini boshqarishga daxldor tuzilmalarda yig`ilgan.
Serotonin qon aylanishi, nafas va hazm sistemalari organlari faoliyatiga ta'sir qiladi. Organlarga ta'siri bevosita va reflektor yo`l bilan yuzaga chiqadi. Bu ta'sirlar natijasi qarama-qarshi bo`lishihammumkin. Masalan, serotonin yurakka bevosita ta'sir qilib, yurak urishini tezlashtiradi. Ayni vaqtda tomirlardagi baroreseptorlarni kuzatib, reflektor yo`l bilan yurak urishini siyraklashtiradi.
Yuqorida aytilganlardan ko`rinib turibdiki, vegetativ nerv sistemasidan reflektor faoliyat ko`rsatish uchun zarur bo`lgan xama tuzilmalar mavjud. Vegetativ markazlarga aloqador reseptorlarning ta'sirlanishi vissero-visseral, visterosomatik, visserosensor va aksonreflekslarni yuzaga chiqarishi mumkin.
Gipotalamus va bosh miya stvoli markaziy nerv sistemasining vegetativ nerv sistemasi faoliyatiga kuchli ta'sir o`tkazuvchi qismlar xisoblanadi. Ammo miyaning boshqa sohalariham(limbik sistema, miyacha) ichki organlar faoliyatini vegetativ nervlar orqali boshqarishda va somatik faoliyatlar bilan bog`lashda ishtirok etadi.

Nazorat savollari.

1. 
   Uzunchoq miya, Varoliy ko`prigi faoliyati qanday?
   
2. 
   Uzunchoq miyada joylashgan nerv yadrolari faoliyatini tushuntirish.
   
3. 
   O`rta miya funksiyasi to`g`risida ayting.
   
4. 
   Miyacha faoliyatini tushuntirib bering.
   
5. 
   Miya o`qini qaysi qismlari tashkil qiladi?
   
6. 
   Retukulyar formasiya nima?
   
7. 
   Oraliq miya, uning talamus va ginotalamus sohalarini funksiyasini tushuntiring.
   
8. 
   Talamusda joylashgan nerv yadrolari va ularning vazifalari qanday?
   
9. 
   Vegetativ nerv sistemasi MNSning qanday bo`lishi xisoblanadi?
   
10. 
    Vegetativ nerv sistemasi va somatik nerv sistemasining o`ziga xos faoliyatlari qanday?
    
11. 
    Vegetativ nerv sistemasining simpatik, parasimpatik, metasimpatik bo`limlari xaqida ayting.
    
12. 
    Preganglionar, postganglionar tola deganda nimani tushunasiz?
    
13. 
    Vertebral, paravertebral, prevertebral, nerv gangliyalarning joylanganiga qarab nomlanganligini mazmunan tushuntiring.
    
14. 
    Intramural nerv gangliyasi deganda joylashish bo`yicha qanday nerv gangliyasi tushuniladi?
    
15. 
    Vegetativ nerv sistemasining refleks yoyi qanday bo`ladi?
    
16. 
    Simpatik nerv sistemasi mediatori nima?
    
17. 
    Parasimpatik nerv sistemasi mediatorini ayting.