O‟zbekiston respublikasi

Ish uchun kerakli jihozlar: Mulyajlar, rangli atlaslar, plakatlar, mulyajlar, releflar.


Ishning borishi: Talabalar burun bo‗shlig‗i, hiqildoqning tuzilishini mulyajlar, rangli plakatlar, releflar va atlaslardan ko‘rib o‘rganishadi.


Ishni rasmiylashtirish: Talabalar burun bo‗shlig‗i, hiqildoqning tuzilishini rangli ko‘rinishda albomlariga chizib, qisqacha konspekt qilishadi.

MASHG‟ULOT №: 16. TRAXEYA, BRONXLAR VA O‟PKALARNING TUZILISHI.

Ishdan maqsad: Traxeya, bronxlar, o‗pkalar, o‗pka segmentlari, atsinuslar va alveolalarning tuzilishini o‗rganish.


Nazariy tushuncha: Kekirdak hiqildoqni davomi bo‘lib 9-13 smga teng bo‘lgan nayidan iborat. Yuqori qismida o‘zuksimon tog‘ay bilan xiyla harakatchang birikadi va YI-YII bo‘yin umurtqalari ro‘parasida joylashgan. Pastki chegarasi V ko‘krak umurtqasini yuqori qirrasiga to‘g‘ri keladi, shu sohada kekirdak chap va o‘ng bosh bronxlarga ajralib ketadi. Pastki ayri qismi kimirlamay turadi. Kekirdak tananing o‘rta chizig‘i bo‘ylab joylashgan. CHap va o‘ng yonlaridan bo‘yinning qon tomirlari va nervlari o‘tadi, ko‘krak bo‘shlig‘ida esa kekirdak ikki o‘pkani uragan plevra qopchalari o‘rtasidan o‘tadi.
Kekirdak 4-5 ko‘krak umurtqalari sohasida chap va o‟ng bosh bronxlarga bo‘linadi. O‘ng bronx chap bronxga qaraganda kaltaroq va keng, chap bronx ingichkaroq va uzun. CHap bronx ustidan aorta yoyi o‘tadi, o‘ng bronxdan esa - toq vena. Bronx devorlari tuzilishi jixatdan kekirdakni eslatadi. Lekin kekirdakdan farqli bronxlarda tog‘ayli yarim halqalar emas to‘liq halqalar hosil bo‘ladi. SHu sababli bronxlar teshigi doim ochiq turadi va havo bemalol o‘taveradi. Bosh bronx o‘pka darvozasida un o‘pkada 3 va chap o‘pkada 2 palla bronxlarga ajraladi. O‘z navbatda o‘pka to‘qimasida palla bronxlar segmentar bronxlarga, so‘ng shoxlanib o‘rta, kichik bronxchalarga va eng oxirida o‘pka atsinusida uchraydigan eng mayda terminal va respirator bronxiolalarga bo‘linib ketadi. O‟pkalar juft a‘zolar bo‘lib, butun ko‘krak bo‘shlig‘ini egallab, shakli va xajmini doim nafas fazasiga qarab o‘zgarib turadi. CHap va o‘ng o‘pkalar ko‘krak qafasining oldingi qismida joylashgan
bo‘lib, konussimon shaklga ega. Konusning asosi past tomondan diafragmaga tegib tursa, uchi esa birinchi qovurg‘adan 3-4 sm yuqoriroqda turadi.
O‘ng o‘pka 3 bo‘lakdan, chap o‘pka 2 bo‘lakdan iborat. O‘pkada uchta yuza farqlanadi. O‘pkalarning diafragmaga tegib turgan yuzasi medial yuza va qovurg‘alarga tegib turgan yuzasi qovurg‘a tomon yuzasi deyiladi. O‘pkalarning medial yuzasi kuks oraliga qaragan yuza bo‘lib, yuzasida yurak va yirik qon tomirlarining o‘ymalari ko‘rinadi. Medial yuzasining markaziy qismida o‟pka darvozasi joylashgan. O‘pka darvozasiga bronx, o‘pka arteriyasi, nervlar kiradi. Har bitta o‘pka darvozasidan ikkita o‘pka venasi, limfa yo‘llari, bronxlarning venalari chiqadi. O‘pka darvozasiga kiruvchi va u yerdan chiquvchi qon va limfa tomirlari, hamda nervlar birgalikda o‟pka ildizini hosil qiladi.