O„zbekiston respublikasi

Investitsiya loyihalarini moliyaviy-ihtisodiy baholashning pul tushumlarini diskontlashga asoslangan uslublari

Sof joriy qiymat — NPN Sof joriy qiymat ko‗rsatkichi loyiha amalga oshirilishi na-tijasida firma boyligi kanchaga ko‗payganini xarakterlaydi. Sof joriy qiymatga asoslangan holda nvestitsiyalarni tahlil kilish usuli quyidagi ikkita shartdan kelib chikadi:

• 
  har qanday korxona yoki firma o‗z boyliklarini oshi-rishga harakat qiladi;
  
• 
  har xil vaqtda sarflangan mablag‗lar bir xil qiymatgaega bo‗lmaydi.
  

Sof joriy qiymat bu diskontlangan pul tushumlari bilan (albatta investitsiya natijalarida vujudga kelgan) dis-kontlangan xarajatlarning farkidir.
Agar boshlanshch investitsiya mablaglarini I , 1-davr oxi-ridagi pul tushumlarini SG‗, deb belgilasak, u holda sof joriy qiymatni aniqlash formulasi quyidagi ko‗rinishga ega bo‗ladi ( -formula):
NPN = CF₁/(1+k)¹+CF₂/(1+k)² + ....+CF_n/(1+k)ⁿ-I₀ =∑ CF₁/(1+k)¹-I

Agar sof joriy qiymat (^RU) musbat miqdorga ega bo‗lsa bu loyiha uchun qilinadigan investitsiya samaralidir.

Misol: Firma 500 mln. so‗mga universal do‗kon uchun joy, bino sotib oldi. Bu do‗kondan 10 yil davomida har yili 100 mln.so‗mdan pul tushumlari bo‗ladi. O‗sha davrda muqobil foyda me‘yori 10% bo‗lsa, shu do‗konni sotib olish kerakmi, degan savol tugaladi. Hisob-kitoblar shuni ko‗rsatdiki, firma 10 yil ichida o‗z kapitalini 114,6 mln. so‗mga ko‗paytiradi. Loyiha samara-lidir.
Ayrim hollarda «uzoq» muddatli investitsiya sarf etilib, uzoq mudatst ichida pul tushumlari vujudga keladi. YA‘ni pul oqimi birdaniga emas, bir necha yilga cho‗ziladi. Bunda quyida-gi formuladan foydalanish mumkin( -formula):


n n

NPV = ∑ CF_t/(1+k)^t - ∑ I_t/(1+k)^t

tq1 tq1

Loyihalarning hayot davri cheklanmagan holatlarda MRUni hisoblashda Gorden formulasidan foydalaniladi( 15-formula):

KRU=SG‗,/ (Q-d) -1₀
Bu erda: SG‗^-pul tushumlari;
d-pul tushumlarining doimiy o‗sish sur‘atlari.
Misol: Firma yangi «Modellar uyi»ni 510 mln. so‗mga sotib olmoqchi SHu davrda muqobil foyda me‘yori 15%. Har yili bu korxona 70 mln.so‗m pul tushumlarini vujudga kelti-radi. Korxonani sotib olish to‗g‗ri bo‗ladimi?