Guruhlararo nizolarga:
bolimlar bilan bolimlar ortasidagi;
mamuriyat bilan kasaba uyushmasi ortasidagi;
bolimlar bilan mamuriyat ortasidagi;
bolimlar bilan kasaba uyushmasi ortasidagi nizolar misol bola oladi.
Bu turdagi nizolar ayniqsa bir yonalishdagi boshqaruv guruhlari bilan shtabli boshqaruv guruhlari ortasida sodir boladigan nizoli vaziyatlarda yaqqolroq korinadi.
Shtabli boshqaruv guruhlarida band bolganlar, odatda bir yonalishdagi boshqaruv guruhlarida band bolganlarga qaraganda yosh va iqtidorli kishilar boladilar. Ular kopincha kocha sozlari bilan muomala qilishni xush koradilar. Bu esa guruhlar ortasidagi muomalani jiddiylashtiradi. Bir yonalishdagi rahbarlar axborotlarni olish nuqtai nazaridan shtabli rahbarlarga tobe ekanliklarini pesh qilib, ular bergan tavsiyalarini rad etishlari mumkin
Ekstremal sharoitda bir yonalishdagi rahbarlar shtabli rahbarlar tomonidan qilinadigan tavsiyalarining shunday variantini ataylab tanlaydilarki, bu variant pirovard natijada mazkur ishning barbod bolishiga sabab boladi. Bu harakat mutaxassislarni oz orn iga qoyish yoki och olish maqsadida qilingan harakat boladi. Bundan gazablangan shtabli rahbarlar bir yonalishdagi rahbarlarni axborotga kiritib borishini yanada qiyinlashtirib ularni ozlariga tobeligini kuchaytiradi.
Bunday hollarda nizoli vaziyat yuzaga keladi va bora-bora u pishib ozaro toqnashish sodir boladi. Bir korxona doirasidagi bolimlarning maqsadlari bir- biriga mos tushmasligi sababli ham nizolar chiqib turadi. Guruhlararo nizolar oz tabiatiga kora aralash nizolardir, chunki ularning vujudga kelishi barcha yuqoridagi nizo turlarining tasiri ostida boladi.
Mavhumligiga qarab, nizolar ochiq vayopiq korinishlarda bolishi mumkin.
Ochiq nizolarodatdaqarama-qarshitomonlarningkozoldida, togridan- togrivujudgakeladi.
Bundaynizolarrahbariyatnazoratiostidaturganligisabablikorxonauchununchalikxavftu
gdirmaydivaularniboshqarishosonkechadi.
Yopiq nizolar ota xavfli.Bundaynizolarastasekin,
belgilanganfursatdaportlaydigan minagaoxshatsaboladi.
Agarnizohalietilmaganyokiular odamlarnigohidanyashirilsa, boshqachaqilibaytgandanizokishilarichida bolsa, bunihoyatxavflivauniboshqarishjudaqiyin.
Yopiqnizolarkopincha fitna, igvo, hiyla- nayrangshaklidarivojlanishoqibatidavujudgakeladi. Ularoraganifoqsolish, buzgunchilikkaqaratilganbolib, yolgon,buhtongaplarmuxoliflaruchunasosiyqurolvazifasinibajaradi.
Ochiqnizolarkopinchanido, chaqiriqshaklidarivojlanishioqibatidavujudgakeladi. Ularochiqdan-ochiqcha baqiriq, tovushchiqarishdaozifodasinitopadi. Bundabirguruhxodimlarozlarigaqarama- qarshibolganrasmiyyoxudnorasmiyguruhlarningmanfaatinioziningmanfaatitomonbu rishgaharakatqiladi.
Xarakteriga qarab nizolar obektivvasubektivnizolarga bolinadi.
Obektiv nizolargamehmonxonaning rivojlanish jarayonida yuzaga chiqadigan real kamchiliklar va muammolar bilan bogliq nizolar kiradi. Bu nizolar amaliy nizolar bolib, ishlab chiqarish va xizmat korsatishni rivojlantirish, rahbarlik
usulubini takomilashtirish, mehmonxonada normal ruhiy iqlimni yaratish uchun xizmat qiladi.
Subektiv nizolarkishilarning u yoki bu voqelikka bolgan shaxsiy fikrlarning turlichaligi oqibatida vujudga keladigan nizolar. Bu nizolar tabiati boyicha his- tuyguga, hissiyotga berilish, qiziqqonlik oqibatida yuzaga keladi. Odatda, bunday nizolar bir-birini ruhan kora olmaydigan, tushunmaydigan yoxud tushunishni xohlamaydigan kishilarning qarama-qarshi fikrlari oqibatida vujudga keladi.
Oqibat natijasiga qarab, nizolar konstruktiv vadestruktiv nizolarga bolinadi.
Konstruktiv nizolarmehmonxonadamaqsadga muvofiq ozgartirishlar qilinishini, oqibatda esa nizo chiqadigan obyektni (sabab) bartaraf etishni nazarda tutadi. Agar nizo hech qanday asosga ega bolmasa, unda bu nizo destruktiv nizodeb yuritiladi. Bunday nizolar xodimlar ortasida munosabatlarni barbod etadi, songra xizmat korsatish jarayonini, boshqaruvchilarni izdan chiqarish payida boladi.
Shuni nazarga tutish kerakki, har qanday konstruktiv nizo, agar oz vaqtida oldi olinmasa, destruktiv nizoga aylanadi, yani kishilar bir-biriga nisbatan nafratlarini namoyish etish, har bir sozdan ilgak _oucher, atrofdagilarning qadir-qimmatini yerga urish, ozining fikrini zorlab tirkash, yetilgan muammolarni hal qilishdan boshtortish harakatida bolaveradilar.
Aksariyat hollarda konstruktiv nizolarni destruktiv nizolarga aylanishi nizoda qatnashuvchilarning shaxsiy xislatlari bilan bogliq boladi. Mutaxassislar kishilar ortasida ortiqcha nizolarni tarqatishga sababchi boluvchi olti toyifadagi
nizolishaxslarni ajratishadi:
Namoyishkorona shaxs.Bular har doim diqqat markazida bolishga intiladilar. Har qanday ehtirosli bahslarning tashabbuskoridirlar.
Kibr-havoli shaxs.Bular: ozlarihaqidayuqorifikrdaboladilar; ozgalarning fikri bilan hisoblashmaydilar; ozlarining hatti-harakatiga tanqidiy nuqtai nazardan qaramaydilar; jizzaki, terisi yupqa, salga xafa boladilar; atrofdagilarga zahrini sochadilar.
Jilovsiz shaxs. Bular: oz-ozini judaham sust nazorat qiladilar; beixtiyor harakatlaribilan ajralib turadilar; tajovuzkor boladilar; hechham tushunib bolmaydigan kishilardir.
Ota aniq shaxs. Bular: ortiqcha talabchan boladilar; hardoim shubhada boladilar; vahimachi boladilar; ikir chikirga beriluvchan boladilar.
Maqsadga yonaltirilgan shaxs. Bular: nizoni ozlarining shaxsiy manfatlarini amalga oshirishda qurol sifatida koradilar; oz manfaati yolida atrofdagilarga qalloblik qiladilar, nayrang ishlatadilar.
Nizosiz shaxslar.Bular ozlarining harakatlari bilan kongilni topishi bilanoq yangi nizolarni ijod etadilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |