O‘zbeкiston respubliкasi

Buyruq gap. 
Buyruq gap tinglovchini biror predmetga biror ishni 
bajarishga undash, buyurish, qistash ma‘nolarini ifodalash uchun 
xizmat qiladi. Bunday ma‘noviy ko‗rinish turli-tumandir. Shunga 
ko‗ra, buyruq gap o‗z ichida har xil ko‗rinishga ega bo‗ladi. 
1)
 
sof buyruq: 
Tez bor! 
2)
 
buyruq-qistash: 
Borsang-chi! 
3)
 
buyruq-iltimos: 
Menga ham bering. 
4)
 
buyruq-maslahat: 
Yaxshisi, uyda qola qol. 
5)
 
buyruq-tilak: 
Yashasin tinchlik. 
6)
 
buyruq-chaqiriq: 
Olg„a! 
Buyruq gapning bu turlari ohang jihatidan farqlanib turadi. 
Buyruq gapning kesimi, odatda, buyruq maylining ikkinchi shaxs, 
ba‘zan uchinchi shaxs shaklidagi fe‘ldan bo‗ladi: 
Bor! Chekilmasin! 
Кesim birinchi shaxs buyruq maylidagi fe‘ldan bo‗lganda, gap 
ohangidagi qat‘iylik uni buyruq gapga aylantiradi: 
Nomus uchun 
kurashaylik! 
Ba‘zi hollarda aniqlik maylidagi yaqin o‗tgan zamon fe‘li ham 
buyruqni ifodalashi mumkin: 
Qani, jo„nadik! 
Buyruq gap ko‗pincha undalmali va undovli bo‗ladi: 1
. Hoy, 
tezroq yuringlar. 
2. 
Bozor, bu yoqqa kel! 

---

424 
MAVZU YUZASIDAN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 
1.
Darak gapning xususiyatlari haqida gapiring. 
2.
So‗roq gapning xusisiyatlari haqida gapiring. 
3.
Buyruq gapning xususiyatlari haqida gapiring. 
GAPDA SO„Z TARTIBI. AKTUAL BO„LINISH 
 
Tayanch tushunchalar 
Tartib, aktual bo„linish, prosodik aktuallashtiruvchi vosita, 
emfatik emotsional urg„u, leksik va grammatik aktuallashtiruvchi 
vosita,кommunikativ bo„linmas gap