O‘zbeкiston respubliкasi

„
ylab qarasam
, shu 
lavozimga loyiq nomzod ekansiz. 
Bunday atov birliklari va qurilmalar gap tarkibiga kirar ekan, 
[Pm] tarkibidagi modal va tasdiq/inkor ma‘nosini muayyan-lashtiradi, 

---

418 
ya‘ni gapning kesimi bilan bog‗lanadi. Shu boisdan ular 
modal
yoki 
kirishkengaytiruvchi
deb ataladi. Кirish kengaytiruvchilar gapning 
konstruktiv bo‗laklari sanalmish ega va hol kabi faqat va to‗g‗ridan- 
to‗g‗ri gap markaziga munosabatda bo‗ladi. Biroq kirish 
kengaytiruvchi [
Pm
]ga grammatik jihatdan bog‗lanmaganligi bois 
unga nisbatan 
konstruktiv 
sifatini qo‗llab bo‗lmaydi. Biroq unga zich 
mazmuniy munosabatda bo‗lganligini inobatga olib ularni bo‗lak, gap 
bo‗lagi, gap kengaytiruvchisi deyish mumkin. Demak, kirish 
kengaytiruvchi so‗z va gap kengaytiruvchisi orasida «oraliq uchinchi» 
bo‗lganligi bois ularni gapning 
konstruktiv bo„lmagan bo„lagi
atamasi 
bilan nomlash mumkin. Atamaning 
konstruktiv bo„lmagan 
degan 
qismi hodisaning so‗z kengaytiruvchisi sifatiga egaligini ko‗rsatsa, 
bo„lak 
uzvi gap kengaytiruvchi sirasiga daxldorligini bildiradi. 
Кirishlarning gap struktur qurilishidagi o‗rnini quyidagicha berish 
mumkin (53-jadval): 
53-jadval
: 
E 
H 
W 
P
m
Кirish 
yoki 
WP
m
Ega 
Hol 
Кesim 
Кirish 
Кirish kengaytiruvchi so‗z, birikma va gap ko‗rinishida bo‗lishi 
mumkin: 1. 
Farg„onada, 
balki
, balqarsan.(
A.Orip
.
)2.
Tabibning 
ta’biricha, 
shohning sog„ayishi uchun uch narsa zarur ekan. 
(Ert
.
)3.