O‘zbeкiston respubliкasi

boriladi
.2. O„n minut qadar yo„l 
yurildi
. 
(Oyb.) 
3. Institutning o„ttiz 
yili davomida ulkan yutuqlarga 
erishildi
.4. Кatta trassaga chiqish 
uchun o„ng tomonga 
yuriladi
. 5. Jizzaxga borish 
uchun 
Samarqanddan 
o
„
tiladi
. 
Bu gaplardan bittasining lisoniy qolipini 
kuzatamiz (42-jadval): 
42-jadval 
E 
H 
W 
P
m 
– 
o„ttiz 
yili 
davomida 
erishil 
di 
Institutning 
yutuqlarga 
ulkan 
 
Ma‘lum bo‗ladiki, gapning maksimal lisoniy qolipidagi eganing 
o‗rni bo‗sh. Buning boisi, aytilganidek, o‗timsiz fe‘l (
erishmoq
) 
majhul nisbatga o‗tganda ega o‗z-o‗zidan tushib qoladi. Agar fe‘l 

---

384 
o‗timli bo‗lsa edi, (masalan, 
o„qimoq
), uning vositasiz to‗ldiruvchisi 
ega mavqeyini egallar edi: 
Nilufar kitobni o„qidi – Кitob Nilufar 
tomonidan o„qildi 
tarzida
. to„g„ri kelmoq 
qo‗shma fe‘li «O‗zbek 
tilining izohli lug‗ati»dagi 8-ma‘nosida jo‗nalish kelishigidagi harakat 
nomi bilan zich aloqaga kirishib, egasiz gaplar hosil bo‗lishiga olib 
keladi: 
1. Nargizaga og„ir bo„ldi, ko„p qiyinchiliklarni yengishga 
to„g„ri keladi. 2. Buning uchun Toshkentga o„z vakillarimizni yuborib, 
korxonadan zarur yordamni so„rashimizga to„g„ri keladi. 
Bu 
gaplarning lisoniy strukturasi quyidagi ko‗rinishda bo‗ladi (43-jadval): 
Bu gaplar kesimidagi 
mumkin, shart, kerak 
kesimlik so‗zi [Pm] 
dagi mayl ma‘nosi ifodalovchilari bo‗lib, ulardan keyin zamon va 
tasdiq, inkor ma‘nolarini ifodalovchi vositalar keladi. 
43-
 
jadval 
 
Yuqoridagi gaplardan birining lisoniy struktur sxemasini 
keltiramiz (44-jadval): 
44-
 
jadval 
E 
H 
W 
Pm 
har doim 
rivojlantirmoq, 
davom ettirmoq 
kerak edi 
ishini 
Ustozlar 
zarur 
Korxonadan 
yordamni 
o„z → vakillarimizni 
Toshkentga 
-adi 
to„g„ri kel 
so„rashimizga 
 
 
Bugun→yuborib 
P