O‘zbеkistоn rеspublikаsi

Asosiy kursatgichlari nomlanishi 
Miqdori 
Kon jinslarining kesishga bulgan qarshiligi
Ar=450 N/mm bo’lgandagi texnik unumdorligi, t/min 
7.0 
Kombaynning mksimall xarakatlanish tezligi, m/min 
3.0 
Kombayn dvigatellarining quvvatlari yigindisi, kVt 
745 
Asosiy ishchi organi dvigatellariquvvatlari yigindisi, kVt 
395 
Ishchi organi turi 
Plenetarli-diskli 
Ishchi organi maydoni, m
2 
15.5 
Gabarit o’lchamlari, mm: 
- uzunligi 
- yonbosh frezerlari bilan birgalikdagi eni 
- ishchi organi balandligi 
12000 
5100 
3100 
Kombayn massasi, t 
90 
Burg’ulash jarayonli KRT va «Soyuz 19» rusumli zamonaviy laxim o’tish kombaynlari bitta 
planshayba 1 dan tashkil topgan bir o’qli rotorli ishchi organiga ega (20.3-rasm). Bu 
kombaynlarning ishchi organi 

cж

60-100 MPa qattiqlikdagi tog’ jinslarida ishlovchi diskali 
sharoshka bilan jixozlangan. 
Diskli sharoshka tog’ jinsini maydalash jarayonida unga ta’sir etuvchi kuchlar, uning 
geometrik parametrlari, ish rejimi tog’ jinslarining kontakt mustahkamligiga binoan 
aniqlananadi. Taqsimlangan teng ta’sir etuvchi kuch -
formaga ega bo’lib, o’z vaqtida u 
to’g’ri burchakli koordinata o’qlari bo’yicha aylanish kuchiga-
va uzatish-botish kuchiga 
, hamda yon tomon kuchlariga 
bo’linadi. Taqsimlangan teng ta’sir etuvchi 
kuch -
ning o’zi esa
-o’qiga 
–burchak ostida yo’naltirilgan bo’ladi (4.3.-rasm) 

---

114 
20.3-rasm. Burg’ulash jarayonli ish bajaruvchi organlar: KRT (a) bir o’qli kombayn rotorli 
ishchi organi, «Karaganda» rusumli planetar-diskli kombayni
 (b) 
va «Ural-20KSA» 
(v) 
kombayni ishchi organining printsipialь sxemasi 
Taqsimlangan teng ta’sir etuvchi kuch va uning tashkil etuvchi kuchlarining miqdori 
(Metodika. Burg’ilash printsipli lahim o’tish kombaynlari. Diskli sharoshkali ishchi organlarda 
buzish parametrlari va kuchlarini aniqlash.) aniqlanadi.Bu metodika asosida kuchlar miqdori 
quyidagi formulalar bilan aniqlanadi: 
- teng ta’sir etuvchi kuch 
(20.1) 
-aylanish kuchi 
(20.2) 
-uzatish kuchi
(20.3) 
-yon tomon kuchi 
(20.4) 
Bu yerda A=0,38 – tog’ jinslarining kontakt mustahkamligini belgilovchi proportsionallik 
koeffitsienti; 
R
k
- tog’ jinslarini buzishda sharoshkali disk tevaragiga maksimal bosim kuchi; F
K
–tog’ jinsi 
massivi bilan disk sharoshkasining kontakt shartli yuzasi;
k
m
– 
ish joyining ochilganlik 
koeffitsienti; 
k
nь
– 
buzilish formasi va turini e’tiborga oladigan koeffitsient (old yuzali, tangentsial 
yoki pog’onasimon buzilish); 
i 
- taqsimlangan teng ta’sir etuvchi kuch va tog’ jinsi massivi 
reaktsiya kuchlarining yo’nalishi burchaklari (20.4.-rasm). 
20.4.-rasm.Diskli sharoshkalarga ta’sir etuvchi kuchlar sxemasi. 

---

115 
Burg’ilash printsipli planetar ishchi organli lahim o’tish kombaynlari kaliyli tuzlar va 
boshqa shu turdagi konchilik korxonalarid kamerali qazib olish texnologik sxemalarida va 
qattiqroq tog’ jinslarida uzun bo’lgan kon lahimlarini o’tishda qo’llaniladi. Birinchi tizimda 
ishchi organlarda kesuvchi instrumentlar (keskichlar), ikkinchi sxemada sharoshkali instrumentlar 
qo’llaniladi. 
Planetar ishchi organ kesuvchi instrumenti A (20.5.-rasm, a) ish joyiga uzatish tezligi 
bo’lganda bir vaqtning o’zida uchta tekislikda harakatda bo’ladi: disk / - / o’qi atrofida nisbiy 
harakatda, vodila //- // o’qi atrofida ko’chma harakatda va // - U/ o’qi yo’nalishida ish joyiga 
uzatilish (Vn) harakatida bo’ladi. SHaroshkali Dd radiusli disklar keskichlari
burchak 
tezligida aylanib, ish joyi massivini qalinligi A bo’lgan birin-ketin bajariladigan kesiklar bilan 
buzadi. Kesish qadami o’zgaruvchan bo’lib, uning qiymati keskichdan vodila o’qigacha bo’lgan 
masofa 
ga bog’lik bo’ladi. Ko’chma aylanma harakat ish joyiga uzatish tezligi 
bo’lganda keskich harakati traektoriyasi toroidal tekislikli uzaygan epitsikloid ko’rinishni oladi 
(20.5.-rasm, b) . 
Planetar ishchi organlar bilan tog’ jinslarini buzish shart-sharoitlari parametrlari va ish 
rejimlarini belgilovchi asosiy parametrlar quyidagilar: 
-ishchi organ konstruktsiyasini belgilaydigan ishchi disklar va vodila o’qlari orasidagi burchak; 
-disk va vodilalar aylanish tezliklari nisbati; 
-vodila radiusining keskichli disklar radiusiga nisbati; 
-bitta buzuvchi ishchi organda va ishchi diskda o’rnatilgan ishchi instrumentlar soni. 
Bu juda ko’p ishchi organning ishlatilish shart-sharoitlari va ish rejimlarini belgilovchi asosiy 
parametrlar planetar ishchi organning quyidagi asosiy kamchiliklarini belgilaydi: 
-tog’ jinslarini buzuvchi instrumentlar harakati traektoriyasini va kinematik hisoblash ishlarini 
tanlash va hisoblashning qiyinligi;
-planetar reduktorning konstruktsiyasi qiyinligi. 
Planetar ishchi organlar quyidagi afzalliklarga ega; 
-juda katta yuzadagi tog’ jinslarini bir vaqtda ishda bo’lgan uncha ko’p bo’lmagan 
instrumentlar buzish; 
-har bir keskichga katta quvvatli energiya uzatilishi; 
-boshqa ishchi instrumentlarga qaraganda kesish jarayoni kasroq energiya talabi; 
-nisbatan talab etiladigan bosim kuchlari kamligi; 
-reaktiv energiya yo’qligi yoki kam miqdordaligi. 
20.5-rasm. Planetar ishchi ishlashi sxemasi (a) va keskich kesuvchi qirrasining harakati 
traektoriyasi (b). 
«Ural-20KSA» lahim o’tish kombayni planetarno-diskli ishchi organi (4.5.-rasm) ikkita 
alohida ishlaydigan ishchi organlardan tashkil topadi.Har bir ishchi organ asosiy 4 va va tarqatuvchi 
3 reduktorlardan, kesuvchi disklar 7 ikkita reduktorlaridan, ikkita kesuvchi 2 va ikkita markaziy 
burgilovchi-kesuvchi 1 disklardan nisbiy harakat dvigateli 6 va ko’chma harakat 5 dvigatellaridan 
tashkil topadi. Ishchi organ quyidagi disklar tiprazmerlarining (D = 3,1; 3,4; 3,7m) birini

---

116 
almashtiriladigan o’rnatkichlar 8 bilan yig’ish orqali tayyorlanadi. Ishchi organ bo’ylama o’qining 
holati 9 o’rnatkich bilan regulirovka qilinadi. 
Planetar-diskli ishchi organ kesish prametrlari quyidagi ifodalardan aniqlanishi mumkin: 
-kesuvchi disk burilish burchagini e’tiborga olgan holda qaziladigan qirindi qalinligi
(20.5) 
- maksimal kesish qadami (20.6) 
-kesuvchi disk burilish burchagini e’tiborga olgan holda qaziladigan kesik qadami 
(20.7) 
Bu yerda