O‘zbеkistоn rеspublikаsi

UTV.
Kompьyuter, videoproektor, ekran, slayd, tarqatma materiallar. 
IPT.
«Muammoli ma’ruza». 
 
Mustaxkamlagichlar 
sektsiyalari 
orasidagi 
kuch 
beruvchi 
qismlarining 
o’zaro 
munosabatlariga ko’ra 
komplekt
va 
agregatlashgan
bo’lishi mumkin. Komplektlashgan 
mustaxkamlagich deganda ikkita yoki undan ko’p sektsiyalari bir-birlari bilan o’za’ro 
gidrodomkratlar (sektsiyani suruvchi) bilan tutashgan bo’ladi.
Hozirgi vaqtda ko’proq agregailashgan mexanizatsiyalashgan mustaxkamlagichlar ko’proq 
qo’llaniladi. Bunday mustaxkamlagichlarda barcha sektsiyalar bir-birlari bilan suruvchi 
gidrodomkratlar yordamida tutushgan bo’lib, zaboy konveyeri stavi hamda kombayn yoki agregat 
bazasini birgalikda surish imkoniyatiga egadir. 
Agregatlashgan mustaxkamlagichlar sektsiyalarining gidroustunlari soni va joylashishiga 
ko’ra konstruktiv sxemalari quyidagi jadvalda keltirilgan. 
Agregatlashgan mustaxkamlagichlar sektsiyalarini surilishi kinematik bog’langandir, shuning 
uchun ularni avtomatik va masofadan boshqarish mumkin. Suruvchi gidrodomkratlari sektsiyaning 
pastki qismida joylashgan bo’lib, nafaqat sektsiyani surishga, balki, konveyer stavini hamda agregat 
bazasini xam zaboyga surishga xizmat qiladi.
Bitta ustunli sxema chegaralab-tutib turuvchi mustaxkamlagichlarda ishlatiladi: 40KP70, 
10KP70, 20KP70, 30KP70. Ramali ikki- va uch qatorli sxemalar uchun gidrostoykalar sektsiya 
bo’ylama o’qi bo’yicha joylashishi xarakterlidir.
Ikki qatorli ramali sektsiyalar tutib turuvchi MKS98, 1M88, 1M88S, M87UMN, M87UMP va 
M87UMS xamda tutub-chegaralovchi MK75 va M130 mustaxkamlagichlarida qo’llaniladi. 
Tutib turuvchi mustaxkamlagichlar ramali sektsiyalarining kamchiligi sektsiyaning surilishi 
vaqtida gidroustunlarga ko’ndalang yuklama qoplamaning krovlya tog’ jinslari bilan kontakti 
uzilmasdan beriladi.
Qovurg’ali 
sektsiyalar 
nisbatan 
yuqori 
ko’ndalang 
barqarorlikka 
egadir. 
Mustaxkamlagichlarning qovurg’ali sektsiyalarida ikki-, uch- va to’rtustunli sektsiyalar ko’proqdir. 
Bu mustaxkamlagichlarning birinchi holda - M137A, UKP5, ikkinchi holda —M144 va uchinchi 
holda — MK103M, KD80, 1MT, 2MT, M138A va M142 kabi xillari mavjud. 
Olti ustunli qovurg’ali sektsiyalar, dastlab Buyukbritaniyada ko’proq ishlatilgan, keyingi 
yillarda ular to’rt ustunli sektsiyalar bilan almashgan bo’lib, ularni ishlatish qulay va bir muncha 

---

112 
sodda tuzilishga egadir. Olti ustunli qovurg’ali sektsiyalar 2MKDM («Donbass-M») 
mustaxkamlagichlarida ishlatiladi.
Mexanizatsiyalashgan mustaxkamlagichlar sektsiyalari va asoslari o’rtasidagi kuch beruvchi 
aloqaning mavjudligi bilan sektsiyadagi gidroustunlar sonidan qattiy nazar ular