O‘zbеkistоn rеspublikаsi

V
n
– kombayn uzatilish surilish tezligi; k - bitta ishchi organda kesuvchi disklar 
soni; R v – vodila radiusi; g
d
– kesuvchi disk radiusi; 
- mos ravishda vodila va kesuvchi disk aylanish chastotalari; 
- kesuvchi diskda keskichlar soni; - kesuvchi diskning o’zining o’qi atrofida burilish 
burchagi. 
20.5.-rasm. Ural-20KSA lahim o’tish kombayni ishchi organi. 
Metropoliten tonnellarini o’tish uchun mo’ljallangan «Virt» (Germaniya) lahim o’tish 
komplekslari tekis aylanuvchi rotorli ishchi organlar jihozlangan. Rotor 4 korobkasimon 
payvandlangan konstruktsiyali bo’lib, unda 42 dona diskli sharoshkalar 2 o’rnatilishi uchun 
teshiklar ochilgan. CHetda o’rnatilgan kengaytiruvchi sharoshkalar 1 gidravlik uskunalar bilan 
uzaytirilishi mumkinligi o’tiladigan tonnel diametrini 80 m. gacha kengaytirish imkonini yaratadi.
Rotor o’rta qismida 8ta diskli sharoshkadan tashkil topgan o’yib kiruvchi organ (zaburnik) 3 
joylashtirilgan. Rotordagi barcha diskli sharoshkalar mashina ichki qismidan turib lahim 
o’tuvchilarning ish joyi zonasiga chiqmasidan almashtirilishi imkoni mavjud. SHaroshkalar ishchi 
rotorda shunday tarqatib joylashtirilganki, u ish joyini to’liq yuzasini maydalangan tog’ jinslarini 
cho’michli yuklovchi organ bilan uzluksiz yuklash imkonini beradigan o’yiqlarni 5 joylashtirib 
qazish ishlarini olib borish imkonini beradi.
Kompleks umumiy quvvati 1250 kVt bo’lgan ravon regulirovka qilinadigan gidravlik 
yuritkichlarga ega. Rotorni ish joyiga uzatish bosim kuchi 35000 kN gacha yetkazilishi mumkin. 
Diskli sharoshkalar bilan jihozlangan rotorli ishchi organ validagi burish momenti quyidagi
ifodadan aniqlanadi. 

---

117 
(20.8) 
bu yerda
- 
sharoshkanngaylanish kuchi;
- 
sharoshkning harakati traektoriyasi 
radiusi.
Uzluksiz harakatli rotor uzatish kuchi 
(20.9) 
Bu yerda
-
sharoshkaning uzatish kuchi;
- uzatishda surish kuchining ishqalanishlar uchun 
yo’qotilishi bo’lib, uning qiymati 250.. .400 kN miqdorda qabul qilinishi mumkin;p – ishchi 
organda sharoshkalar soni.
 
KOMPLEKS VA AGREGATLARNING UNUMDORLIGINI HISOBLASH. 
Zaboyda ishlayotgan uskunalar tizimining nazariy unumdorligi Q (т/min) umumiy xolda 
ushbu formula bilan aniqlanadi.





y
v
F
Q
60
, т/мин (20.10) 
Bu yerda: 
F – qazuvchi yoki utuvchi zaboyning vaydoni, м
2
; 
v
y
– mashina ishchi a’zosining qazish joyi yoki tayyorlov laxmlari zaboyning harakatlanish 
yo’nalishi bo’yicha uzatish tezligi, м/s; 
γ –foydali qazilma zichligi, т/м
3
. 
Frantal qazuvchi agregat uchun 
L
H
F


, м
2
(20.11) 
Bu yerda: 
Н- qatlam qalinligi, м; 
L – ishchi organning qazish joyi uzunligi, м. 
Qazuvchi komplekslar uchun 
x
з
y
v
L
B
v


, м/s (20.12) 
Texnik unumdorlik Q
т
(т/min) nazariy unumdorlik bilan bog’liq va u quyidagi formula bilan 
aniqlanadi. 
T
T
K
Q
Q


, т/min (20.13) 
Bu yerda: 
К
т
–qazuvchi mashina, kompleks va agregatning uzluksiz ishlashining texnik koeffisenti. U 
quyidagiga teng. 
о
у
о
в
p
p
T
t
t
t
t
K
.
.



, (20.14) 
Bu yerda: 
t
р
– qazuvchi mashinaning ishlash vaqti; 
t
в.о
–yordamchi operatsialar uchun vaqt sarfi; 
t
у.о
– nosozliklar uchun vaqt sarfi. 
Ekspluatatsion unumdorlik Q
э 
(т/min) texnik unumdorlik bilan bog’liq 
э
э
K
Q
Q


, т/min (20.15) 
Bu yerda: 
К
э
– ekspluatatsia jarayonida mashinani uzluksiz ishlash koeffisenti. Uquyidagigateng 
о
э
о
у
о
в
р
р
э
t
t
t
t
t
К
.
.
.




, (20.16) 
Buyerda: 
t
з.о
– время простоев по эксплуатационным, организационным и техническим причинам 

---

118