O‘zbеkistоn rеspublikаsi

 (19,8,)
 
Bu yerda
- to- jinsi uyumida o’rtacha kattalikdagi bo’lak o’lchamlari; 
Yukni qabul qilib olish plitasi eni 
(19.9) 
bu yerda
yuk uzatuvchi konveyer ko’taruvchi qismi eni 
Tog’ jinsi to’dasidagi kon massasining cho’michga qarshiligi yuklash mashinasi harakat 
uskunasi tomonidan yengiladi. Yuklash mashinasi harakat uskunasi tomonidan tog’ jinsi uyumining 
maksimal qarshiligini yengishni amalga oshiriladigan maksimal kuchi, yuklash mashinasining 
tortish kuchi va yo’l yuzasi bilan yetakchi g’ildirak ilashish kuchiga bog’liq bo’lib, quyidagi 
formula bilananiqlanadi.
(19.10) 
bu yerda
yuklash mashinasi tortish kuchi;
mashina ilashish massasi;
harakat uskunasi ilashish mexanizmi bilan yo’l polotnasi ilashish koeffitsienti. 
Yuklash mashinasining harakatga qarshiligini e’tiborga olmasdan, tog’ jinsi uyumiga 
cho’michning botishi kuchini harakat uskunasi tortish kuchiga teng deb hisoblab, mashina joyida 
aylanib qolmaydidigan sharoitda, yuklash mashinasining ilashish massasini taxminan quyidagi 
ifodadan aniqlash mumkin.
(19.11) 
bu yerda
n
– zahiralik koeffitsienti, qiymati 1,1 ... 1,15 ga tengqabul qilinadi. 
Engil va o’rtacha og’irlikdagi yuklash mashinalari uchun cho’michning uyumga botib kirishini
oshirish uchun yuklash mashinasi tez harakatda dinamik kuchlar hisobiga cho’mich botishi 
chuqurligini oshirish orqali bajariladi. Bu holatda dvigatel harakat mexanizmi, uning yo’l polotnasi 
bilan harakat mexanizmi ilashishi bilan chegaralanadigan maksimal tezlanishiga erishishi lozim.
Yuklash mashinalari ish unumdorligini hisoblash. 
CHo’michli yuklash mashinasining nazariy ish unumdorligi cho’mich sig’imi va nazariy
yig’ishtirish-yuklash tsikli davomiyligi bilan aniqlanadi: 

---

108 
(19.12) 
bu yerda
cho’mich geometrik sig’imi;
yig’ishtirish-yuklash bitta tsikli davomiyligi. 
Nazariy yig’ishtirish-yuklash bitta tsikli davomiyligi o’ziga mashinani tez yurgizib kelish, 
cho’michni tog’ jinsi uyumiga botirish, tog’ jinsini yig’ishtirib qazish, strelani ko’tarish va yukni 
ag’darib to’kish jarayonlarini o’z ichiga oladi. To’g’ri yuklaydigan siljiydigan dastakli yuklash 
mashinalarining nazariy yig’ishtirish-yuklash tsikli davomiyligi 8...10 s, bosqichli yuklovchi 
mashinalar uchun 12...15 s. qabul qilinadi. 
Yuk ko’taruvchi-tashuvchi cho’michli yuklovchi-transport mashinalari uchun yig’ishtirish-
yuklash tsikli davomiyligi quyidagi empirik formula bilan aniqlanadi, s, 
(19.13) 
bu yerda
s kon massasi to’dasidagi tog’ jinsi bo’laklarining o’rtacha diametri, m; 
R 
– 
mashina yuk ko’taruvchanligi, kN.
CHo’michdan yukni ag’darib bo’shatish vaqti, s 
(19.14) 
Mashina texnik ish unumdorligi real yuklash ishlarini olib borish sharoitlarida maydalangan 
tog’ jinslarini yuklash bilan bog’liq texnologik operatsiyalar uchun sarflanadigan vaqtlar e’tiborga 
olib aniqlanadi. Yuklash mashinasi texnik unumdorligi 
(19.15) 
bu yerda gde