O‘zbеkistоn rеspublikаsi

Lahim o’tuvchi kombaynlarning unumdorligi 
Lahim o’tuvchi kombaynlarning unumdorligi o’tilayotgan lahimning zaboidan vaqt birligida 
kombayn yordamida ajratib olingan tog’ jinsining miqdori, yoki vaqt birligida o’tilayotgan 
lahimning zabolni surilish uzunligi bilan aniqlanadi. 
Lahim o’tuvchi kombayini unumdorligi kombayini ishchi organi va ishlash sharoitiga, 
kombayini konstruktiv o’lchamlariga, kon-geologik sharoitga, zaboyda mehnatni tashkil etishga va 
boshqa omillarga bog’liq. 
Zaboyga burg’ilab ta’sir etuvchi ishchi organli lahim o’tuvchi kombayini nazariy unumdorligi 
quyidagi ifoda orqali aniqlanadi: 





max
3600
v
S
Q
n
, t/soat; 
yoki
max
3600
v
S
Q
P
n
n





, m/soat, 
bu yerda: 
S
— o’tilayotgan lahimning ko’ndalang kesim yuzasi, m2; 
v
max
— kombayini maksimal uzatish tezligi, m/sek; 

— tog’ jinsining massivdagi zichligi, t/m3. 
Tanlab zaboyga ta’sir etuvchi ishchi organli kombayini nazariy unumdorligi quyidagiga 
aniqlanadi. 
Q
n
= 3600 
mB v
nmax
•

, t/soat; 
yoki
S
B
m
S
Q
P
n
n




3600

v
nmax 
, m/soat, 
bu yerda: 
B
— kombayini ishchi organini maksimal qamrash qiymati, m; 
v
nmax
— ishchi organni ko’ndalang yo’nalishda mumkin bo’lgan maksimal tezligi, 
m/sek; 
Buzilayotgan toq jinsi qatlamini qalinligi (
m
, m), balandligi yoki kengligi konusli ishchi 
organlari uchun konicheskiy koronkaning maksimal diametrini (
d
k
, m) yarmiga (
m 
= 0,5
d
k
, m) teng 
qilib olinadi. Ikki barli yoki uchta rezetsli zaboyni butun balandligiga ishlov berib o’tuvchi 
koronkalar uchun, qazib olayotgan qatlamni qalinligi (
m
) o’tilayotgan lahimni balandligiga teng 
qilib olinadi. 
Kombaynlarni texnik unumdorligi, kombayini mumkin bo’lgan maksimal unumdorligi bo’lib, 
u kombayini ishlash vaqtidagi posozliklarini ta’mirlash uchun ketgan vaqtni, burg’ilash 
instrumentini olmashtirish uchun sarflangan vaqtni shuningdek manevr vaqtlarini hisobga olgan 
holda aniqlanadi va zaboyga burg’ilab ta’sir etuvchi ishchi organli kombaynlar uchun quyidagi 
ifoda orqali aniqlanadi. 
п
тех
n
тех
K
v
S
Q
.
3600





, t/soat; 
yoki 
п
тех
n
тех
K
v
П
.
3600



, m/soat 
bu yerda: 
n
v
— aniq kon-geologik sharoitlarda, kombayini ishchi uzatish maksimal tezligi, 
m/sek; 
K
tex.p
— kombayini uzluksiz ishlash koeffitsienti. 
1
.
.
1
1
б
б
рп
n
п
тех
L
T
K
К


, 
bu yerda: 
1
б
L
— bitta ishchi tsiklda ishchi organini o’tgan yo’li, m; 
T
pr.b
— kombayini bitta ishchi tsiklda ishlamay manevr qilishga, va instrumentini 
olmashtirishga ketgan vaqti, min. 
Lahim o’tuvchi kombaynlarni ishlatish vaqtidagi unumdorligi, yuqoridagi omillardan tashqari 
tashkiliy-texnik sabablar bilan ishlamay turgan vaqtini hisobga oladi, shuning uchun u quyidagi 

---

119 
ifoda orqali topiladi. 
Q
u
= 
Q
tex
•
K
i
, t/soat; 
yoki 
P
i
= 
P
tex
. •
K
i
, m/soat. 
Uzluksiz ishlash koeffitsienti (
K
i
) kombayini hamma ishlamay turgan vaqtlarini hisobga oladi. 
Burg’ilab ta’sir etuvchi va tanlab ta’sir etuvchi ishchi organli kombaynlar uchun mos ravishda 
quyidagi ifoda orqali aniqlanadi. 
p
В
п
о
б
рп
n
i
v
L
Т
T
K
K



.
.
.
1
1
; 
p
B
п
о
б
рп
n
i
v
L
Т
T
K
K



1
.
.
.
1
1
bu yerda: 
T
o.p
— kombayini tashkiliy — texnik sabablar bilan ishlamay turgan vaqti, min. 
Kombayini texnik imkoniyatidan foydalanish darajasi aniq sharoitlar uchun ishlatish 
koeffitsienti bilan xarakterlanadi.