O‘зbekiстон рeспublikaсi

partiyaviy 
mansubligiga 
qarab 
fraksiyalarga 
birlashadi. 
Deputatlar 
birlashmalarining yana bir shakli — deputatlar guruxlari xam siyosiy, ham hududiy belgiga 
ko‘ra tuzilishi mumkin. Parlament maqomini va uning faoliyatini tashkil etish masalalarini 
tartibga soluvchi huquqiy normalar tizimi parlament huquqi deb ataladi. Parlament yoki 
uning muayyan palatasi faoliyatining ichki tartibini (taomilini) belgilovchi muxim hujjat 
reglament 
hisoblanadi. (3) 
PARLAMENTAR RESPUBLIKA
— boshqaruvni respublika shaklining turi (
q. 
Respublika
), parlamenning rasman to‘la hokimiyatli organ hisoblanishi, u o‘ziga siyosiy 
hisobdor bo‘ladigan hukumatni tuzadi va ijro etuvchi hokimiyatni emas, balki faqat davlat 
boshlig‘i hisoblanuvchi prezidentni saylaydi (bevosita yoki saylashga vakil qilinganlar maxsus 
hay’ati tarkibida). Prezident o‘z vakolatlarini qoidaga ko‘ra bosh vazir boshchilik qiladigan 
hukumat taklifiga binoangina amalga oshiradi. Parlament hukumatni agar u parlament 
ko‘pchiligi qo‘llab-quvvatlashidan mahrum bo‘lsa, ishonchsizlik bildirib, iste’foga chiqarishi 
mumkin. Bu holatda prezident hukumat taklifiga ko‘ra parlamentni tarqatib yuborish va 
muddatidan oldin saylovlarni e’lon qilish huquqiga ega. Parlamentar respublikaning klassik 
modeli GFR, Italiya, Vengriya, CHexiya, Latviya, Estoniyada mavjud. (1) 
PARLAMENTARIZM
— vakillik qonun chiqaruvchi organ — parlamentning boshqa 
davlat organlari munosabatida rasmiy ustuvor bo‘ladigan sharoitda qonun chiqaruvchilik va ijro 
etuvchilik vazifalarining aniq taqsimlanishi bilan ifodalanadigan boshqaruv tizimi. 
Parlamentarizmda hukumatni parlament tuzadi va bu hukumat parlamentga hisobdor bo‘ladi. (1) 

---

95 
PARTIYA TIZIMI
— siyosiy tartibot (institut) bo‘lib, jamiyatning siyosiy tashkil 
etilishini ifodalaydi, o‘zi ham, bir tomondan, siyosiy partiyalar bilan davlat o‘rtasidagi 
munosabatlar orqali, ikkinchi tomondan, partiyalarning siyosiy tizimni boshqa ijtimoiy 
elementlar va fuqarolar bilan o‘zaro aloqasi vositasida ifodalanadi. Taxminan yigirmadan ortiq 
mamlakatda (Butan, Ummon, Katar, Quvayt, Saudiya Arabistoni va boshqalarda) rasmiy 
taqiqlanganligi tufayli siyosiy partiyalar yo‘q. Qolgan davlatlarda bir partiyali yoki ko‘p