O‘зbekiстон рeспublikaсi

mutloq
(yoki 
rezolotiv
), bunda davlat 
boshlig‘i parlament qabul qilgan qonunni uzil-kesil qaytarish huquqiga ega bo‘ladi va 
nisbatan
(
kechiktiradigan
yoki 
suspensiv
) turlari farqlanadi, bunda davlat boshlig‘ining qonunni 
tasdiqlashni rad etishi uning kuchga kirishini to‘xtatadi xolos, chunki parlamentga bu qonunni 
ikkinchi marta ovoz berish bilan qabul qilish huquqini beradi. Bunda qonun loyihasini ikkinchi 
(yakuniy) ovoz berish bilan qabul qilishda qator parlamentlarda ovozlarning alohida ko‘pchiligi 
(masalan, AQSH va RFda har bir palataning 2/3 ovozi) talab qilinadi. SHuningdek, umumiy va 
qisman (tanlov) Vetolari ham bor. Umumiy Veto faqat hujjatning hammasini butunlayicha rad 
etilishini, ikkinchisi esa biror hujjatning alohida qismi yoki moddasi rad etilganligini anglatadi. 
DAVLAT – 
huquq nazariyasida jamiyatni tashkil etishning muayyan usuli, siyosiy 
tizimning asosiy elementi, butun jamiyatga nisbatan amal qiladigan, uning rasmiy vakili 
hisoblanadigan, zarur hollarda majburlov choralari va vositalariga tayanadigan xalq siyosiy 
hokimyati tashkiloti. Davlat, jamiyatni boshqaruvchi tizim sifatida, o‘zining tuzilmasiga hamda 
o‘z vakolatlarini amalga oshirish uchun maxsus organlarga, chunonchi: davlat mexanizmi, uning 
apparatiga ega bo‘ladi. 
D.
– 1. Konstitutsiyaviy huquq nazariyasida – jamiyatni tashkil etishning ma’lum usuli, 
siyosiy tizimning asosiy elementi, butun jamiyatga taalluqli bo‘lgan, uning rasmiy vakili 
bo‘ladigan va zarur hollarda majburlash vosita hamda choralariga tayanadigan ommaviy siyosiy 

---

75 
hokimiyatni tashkil etish. Jamiyatni boshqaruvchi tizim sifatida ichki tuzilmaga, o‘z vakolatlarini 
amalga oshirish uchun maxsus organlar — Davlat mexanizmi, uning apparatiga ega bo‘ladi. 
Davlat faoliyatining asosiy yo‘nalishlari: uning asosiy vazifalari o‘zaro bog‘langan va biri-
biridan kelib chiqadigan ichki (jamiyat doirasidagi faoliyat) va tashqi (davlatlararo munosabat)ga 
bo‘linadi; 2. Konstitutsiyaviy huquq fani va amalyotida “mamlakat”, “xalqaro huquqning asosiy 
sub’ekti” tushunchalarining sinonimi sifatida ishlatiladi. 3. Konstitutsiyaviy huquqda mamlakat 
ko‘lamida yoki federatsiya sub’ektida ishlab turgan rasmiy davlat organlari (hukumat, parlament, 
sudlar va boshqalar)ning majmui yoki bu organlar (prefektlar, komissarlar va boshqalar)ning 
mahalliy agent (vakil)lari bilan hududiy hokimiyat qonun chiqaruvchilik muxtoriyatidan 
foydalanuvchilar (masalan, Italiyadagi viloyat) nazarda tutiladigan tushuncha. 
D. 
(fuqarolik huquqida) – FKning 2-moddasiga muvofiq, davlat fuqarolik qonun hujjatlari 
bilan tartibga solinadigan munosabatlarning ishtirokchilaridan biridir. Fuqarolik huquqining 
sub’ektlari hisoblangan – fuqarolar, yuridik shaxslar va davlat fuqarolik huquqida bir-biri bilan 
teng huquqli ishtirokchi sifatida ko‘riladi va biridan ikkinchisi ustun hisoblanmaydi. Davlat 
fuqarolik-huquqiy munosabatlarning sub’ekti sifatida boshqa sub’ektlar bilan o‘zaro huquqiy 
aloqalarga kirishar ekan, bunda u o‘ziga tegishli bo‘lgan imtiyozlar: hokimiyat vakolati, 
hukmronlik va boshqarish faoliyati, ustunlik maqomidan voz kechadi. Fuqarolik-huquqiy 
munosabatlarda davlat suverenitet sohibi sifatida yagona va bo‘linmas sub’ekt hisoblanadi. 
Davlat suverenitet sohibi sifatida har qanday huquqiy munosabatda bo‘lgani kabi fuqarolik-
huquqiy munosabatda ham o‘ziga xos manfaatlar asosida ishtirok etadi. Birinchi navbatda davlat 
xalq irodasini ifoda etib, uning manfaatlariga xizmat qiladi. Davlat oliy hokimiyat, suverenitet 
sohibi bo‘lganligi tufayli fuqarolik-huquqiy munosabat sub’ekti sifatida quyidagi o‘ziga xos 
xususiyatlarga ega: davlat fuqarolik-huquqiy munosabatlar sub’ekti sifatida fuqarolik huquqi 
sub’ektlari amal qiladigan qonunlarni o‘zi belgilaydi; davlat immunitetdan foydalanadi; huquq 
va muomala layoqatini cheklash bo‘yicha boshqa sub’ektlarga taalluqli bo‘lgan qoidalar davlatga 
tatbiq etilmaydi. Davlatning fuqarolik-huquqiy munosabatlardagi “alohida shaxs” maqomi garchi 
yuridik shaxsga o‘xshasa-da, ammo u bilan bir xilda emas. Zero, davlat ipso jure