O‘zbeкiston respubliкasi

Hozirgi zamon. Zamonning bu turi ZК UGMsini «harakatning nutq momentida yuz berayotganligini ifodalash» tarzida xususiylashtiradi. Ma’nolardagi «davomiylik», «tugamaganlik» unsurlari undagi boshqa kategoriya tajallisi bo‘lib, zamonning substansial ma’nosiga daxli yo‘q. «Davomiylik», «tugallanmaganlik» UGMdagi kategorial ma’no bilan zich holatdagi yondosh ma’no.
Bu zamon ma’nosi:
-yap;
-yotib;
-yotir;
-moqda
affikslari bilan ifodalanadi.
Shakllar orasidagi farq sof uslubiy asosda. Aniqrog‘i, -yap- umumuslubiy va keng iste’molliligi, -yotib- va -yotir dialektal va poetik xususiyati bilan, -moqda shakli kitobiy uslubga xosligi bilan xarakterlanadi. Ularda zamonni ifodalashda farq sezilmaydi. Qiyoslang: (o‘qiyapman), (o‘qiyotirman), (o‘qiyotibman), (o‘qimoqdaman).
Yot, tur, yur, o‘tir birliklari ko‘makchi fe’l vazifasida kelib, hozirgi zamon shaklining analitik ko‘rinishini hosil qiladi: Hali dushmanlarimiz tinchigani yo‘q, hushyorlikni qo‘ldan berding, kallangga solaman deb poylab turibdi. («Qashq.») Hali kelishgani yo‘q, o‘zim ham xavotir olib o‘tiribman. (A.Qah.). Quyoshki falakda kezib yuribdi, umrimiz boqiydir, umrimiz boqiy.(G‘.G‘ul.) Bo‘liq yer «tayyorman» degandek ko‘pchib yotibdi. («Qashq.»)
Hozirgi zamon shakllari kesimning payt valentligini hozirgi zamon ma’noli so‘zshakl bilan to‘ldiradi: bugun, hozir kabi. Bu so‘zshakllar gapda hol bo‘lib keladi.