|
XOQ KONGRESSLARI
Kongress
O‘tkazilgan yil
O‘tkazilgan joyi
I
1894
Parij, Fransiya
II
1897
Gavr, Fransiya
III
1905
Bryussel, Belgiya
IV
1906
Parij, Fransiya
V
1913
Lozanna, Shveytsariya
VI
1914
Parij, Fransiya
VII
1921
Lozanna, Shveytsariya
VIII
1925
Praga, Chexoslovakiya
IX
1930
Berlin, Germaniya
X
1973
Varna, Bolgariya
XI
1981
Baden-Baden, Germaniya
XII
1994
Parij, Fransiya
XIII
2009
Kopengagen, Daniya
Olimpiya kongressi
– olimpiya harakatining asosiy tashkilotlari
ishtirokida o‘tkaziladigan anjumandir. Xalqaro olimpiya harakati
rivojlanishining dastlabki yillarida Kongresslar har yili o‘tkazilgan va
Olimpiya o‘yinlarining tashkiliy masalalari muhokama qilingan (8-jadval).
Olimpiya xartiyasi bo‘yicha Olimpiya kongresslari 8 yilda bir martta
o‘tkaziladi. Olimpiya kongresslarini o‘tkazish muddatini XOQ belgilab
117
beradi. Kongress XOQ prezidenti tomonidan chaqiriladi va konsultativ
ahamiyatga ega.
Olimpiya kongressida XOQ, MOQ va XSF vakillari, faxriy prezident
va a’zolar, sportchilar va taklif etilgan shaxslar ishtirok etadi. Olimpiya
kongressi kun tartibini XOQ Ijroiya qo‘mitasi belgilaydi. Kogressda XOQ
prezidenti raislik qiladi va uning tadbirlarini belgilaydi. Olimpiya
kongresslarida olimpiya harakatining dolzarb muammolari muhokama
qilinadi.
Zamonaviy olimpiya harakatining tarixiy davlarida 13 ta Olimpiya
Kongresslari o‘tkazilgan. 1894-yildan 1930-yilgacha 9 ta Olimpiya
Kongressi bo‘lib o‘tgan. 1930-yillarda olimpiya harakatida vujudga kelgan
inqiroz, olimpiya harakatining asosiy tashkilotlari XOQ, MOQ va XSF
o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlik rishtalari uzilishiga olib kelgan. Shu sababli
1930-yildan 1973-yilgacha Olimpiya Kongresslari chaqirilmagan.
I Olimpiya Kongressi 1894-yil 16 – 23 iyun kunlari Parijda (Fransiya)
Per de Kuberten rahbarligida o‘tkazilgan. Kongress dasturi ikki qismdan
iborat bo‘lgan: “ Havaskorlik va professoinalizm” va “Olimpiya o‘yinlari”.
Kongressda Kuberten tomonidan ishlab chiqilgan Olimpiya xartiyasi
tasdiqlangan. Kongressda Olimpiya o‘yinlarini qayta tiklash, havaskorlik va
professional sporti, Olimpiya o‘yinlarining dasturi va uni o‘tkazish
tartiblari, Xalqaro Olimpiya Qo‘mitasining tarkibi to‘g‘risidagi asosiy
masalalar muhokama qilingan.
II Olimpiya Kongressi 1897-yilda Gavrda (Fransiya) Per de Kuberten
tashabbusi bilan tashkil etilgan. Kongressda gigiena, pedagogika, jismoniy
tarbiya va sportning boshqa ilmiy yo‘nalishlari muhokama qilingan.
III Olimpiya Kongressi 1905-yilda Bryusselda (Belgiya) Per de
Kuberten rahbarligida o‘tkazilgan. Kongressda XOQ va XSF o‘zaro
hamkorlik munosabatlarining masalalari muhokama qilingan.
IV Olimpiya Kongressi 1906-yilda Parijda (Fransiya) o‘tkazilgan.
Kongressda Olimpiya o‘yinlari dasturiga san’at konkurslarini kiritish
masalasi muhokama qilingan.
V Olimpiya Kongressi 1913-yilda Lozannada (Shveytsariya) bo‘lib
o‘tgan. Kongressda sport psixologiyasi va fiziologiyasining muammolari
muhokama qilingan.
VI Olimpiya Kongressi 1914-yilda Parijda (Fransiya) o‘tkazilgan.
Kongressda Olimpiya o‘yinlarida sport turlaridan musabaqalarni tashkil
qilish va o‘tkazish masalasi bo‘yicha qaror qabul qilingan.
VII Olimpiya Kongressi 1921-yilda Lozannada (Shveytsariya) bo‘lib
o‘tgan. Kongress hakamlik masalalari, XOQ sessiyalari to‘g‘risida
118
masalalar muhokama qilingan. Olimpiya Kongresslariga XOQning oliy
organi maqomi berilgan.
VIII Olimpiya Kongressi 1925-yilda Praga shahrida (Chexoslovakiya)
o‘tkazilgan. Kongressda Olimpiya o‘yinlarining dasturi va qoidalari,
havaskorlik muammolari, ayollar ishtiroki, MOQ huquqlari, XOQ, MOQ
va XSF o‘zaro munosabatlari muhokama qilingan.
IX Olimpiya Kongressi 1930-yil 25-30-may kunlari Berlinda
(Germaniya) bo‘lib o‘tgan. Kongressda Olimpiya o‘yinlarining dasturi,
havaskorlik maqomi, Olimpiya o‘yinlarida ayollar ishtirokining masalalari
ko‘rib chiqilgan.
X Olimpiya kongressi 1973-yil Varna shahrida (Bolgariya)
o‘tkazilgan. Olimpiya kongressi olimpiya harakati muammolarini bartaraf
etishga e’tiborni qaratgan edi. Kongressning kun tartibida: hozirgi davr
olimpiya harakati va uning rivojlanish istiqbollari; XOQ, XSF va MOQning
o‘zaro munosabatlari, keyingi olimpiya o‘yinlarining qiyofalari kabi
masalalar muhokamaga qo‘yildi. Kun tartibidagi masalalar bo‘yicha uch
tomonlama (XOQ, MOQ va XSF) komissiya tuzildi. Kongress yakuniy
hujjatlari - «Uch tomonlama komissiyaning xulosalari», «Jahonning barcha
sportchilariga murojaat» qabul qilingan.
Sportning ijtimoiy-tarbiyaviy va iqtisodiy salohiyati tobora oshib
borayotganligi tufayli davlat rahbarlariga uni tobora rivojlantirishda yordam
ko‘rsatib turishlari tavsiya etildi. Hozirgi davr muammolaridan biri XOQ,
MOQ, XSF faoliyatlarini muvofiqlashtirib turishdan iborat. Keyingi
olimpiya o‘yinlarining talab darajasi tashkil qilinishi shunga bog‘liq bo‘lib
qolmoqda. MOQ hukumat tashkilotlari bilan, XOQ esa YuNESKO va BMT
bilan uzviy aloqada ish olib borishi kerak.
XI Olimpiya Kongressi 1981-yilda Baden-Badenda (Germaniya)
o‘tkazilgan va harakatni yanada rivojlantirish maqsadida muhim ahamiyat
kasb etgan. Bunda uchta masala muhokama qilingan: keyingi olimpiya
o‘yinlari; sportda xalqaro do‘stlik aloqalari; olimpiya harakatining istiqbol
yo‘llari.
XI Kongressda XOQ 82 a’zosi, XSF 37 vakili, MOQ 149 vakili
ishtirok etgan va ilk bor 34 nafar olimpiya chempionlari ham qatnashgan.
Kongress tomonidan Deklaratsiya qabul qilingan va unda quyidagi muhim
qarorlar bayon qilingan:
- Olimpiya o‘yinlarida «ochiq o‘yinlar» uchun joy yo‘q; .
- Olimpiya o‘yinlariga sportchilarni qo‘yish tamoyillari («26-qoida»
Olimpiya xartiyasi) saqlanib qolaveradi;
- Olimpiya marosimlari har doimgidek davom etadi;
119
- Olimpiya o‘yinlarini turli mamlakatlarda o‘tkazish amaliyoti davom
ettiriladi;
- Olimpiya o‘yinlarini tashkil qiluvchi qo‘mita va XOQ, XSF,
MOQlarining o‘zaro munosabatlari yanada mustahkamlab boriladi;
- doping iste’mol qiluvchilarni yanada qattiqroq jazolash choralari
ishlab chiqiladi;
- sportda kamsitish faoliyatlariga qarshi kurash davom ettiriladi;
- «Olimpiya birdamligi» dasturini bajarishda qatnashuvchilar sonini
ko‘paytirish, taraqqiy etayotgan mamlakatlarga ko‘maklashish tadbirlari
rejalashtiriladi;
- matbuot, teleradio orqali sport harakatidagi ijobiy jihatlarni ko‘proq
yoritish, yoshlarning sportga qiziqishini tarbiyalashga e’tibor berish;
-
mamlakatlarning
hukumatlaridan
olimpiya
harakatini
rivojlantirishda ko‘mak so‘rash;
- xotin-qizlarning sport harakatiga rahbarlik qilishlariga keng yo‘l
ochish.
XII Olimpiya kongressi 1994-yil 29-avgust – 3-sentabrda Parijda
o‘tkaziladigan. Kongressga to‘rtta masala muhokama etilib, har biri
bo‘yicha tavsiyalar qabul qilingan:
Hozirgi davr Olimpiya harakatining jismoniy tarbiya va sportni
rivojlantirishga qo‘shayotgan ulushlari.
Jamiyatda sportchining o‘rni va roli.
Sport ijtimoiy hayotda (sport va siyosat, sport va iqtisod, “sport
barcha uchun”, taraqqiy etayotgan mamlakatlarda sport).
Sport va ommaviy axborot vositalari.
Kongressdagi mulohazalar, muzokaralarda XX asr davomida
sportchilar mahoratini oshirish, yoshlarni tarbiyalashda olimpiya harakati,
olimpiya o‘yinlari g‘oyat katta ahamiyatga ega bo‘lganligi ta’kidlangan.
Jismoniy tarbiya va sportning mohiyati, olimpiya g‘oyalarining ahamiyati
o‘sib
borayotganligini
e’tiborga
olgan
holda,
matbuot,
teleradiokompaniyalar faoliyatlarini maqsadli yo‘naltirish ham taklif
etilgan.
XIII Olimpiya kongressi 2009-yil 3 – 5-oktabr kunlari Kopengagen
shahrida (Daniya) o‘tkazilgan. Kongressda olimpiya harakati vakillarining
ijodiy ma’ruzalari taqdim etilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
