O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligining 2019 yil "25"areldagi "107" sonli buyrug’ining2-ilovasi bilan fan dasturi ro’yxati tasdiqlangan

Yoshi	Eritrotsitlar (1mm^3 mln)	Hb, g/l	Leykotsitlar (1mm^3 mln)	Neytrofillar (1mm^3 mln)	Leykotsitar g limfotsitlar	Formula, % monotsitlar	Eozinofillar
Bazofillar
2-4 xafta	5,31	170,0	10,25	26,0	58,0	12,0	3,0	0,5
1-2 oy	4,49	142,8	12,1	25,25	61,25	10,3	2,5	0,5
2-3 oy	4,41	132,6	12,4	23,5	62,5	10,5	2,5	0,5
3-4 oy	4,26	129,2	11,89	27,5	59,0	10,0	2,5	0,5
4-5 oy	4,45	129,2	11,7	27,5	57,75	11,0	2,5	0,5
5-6 oy	4,55	132,6	10,9	27,0	58,5	10,5	3,0	0,5
6-7 oy	4,22	129,2	10,9	25,0	60,75	10,5	3,0	0,25
7-8 oy	4,56	130,9	11,58	26,0	60,0	11,0	2,0	0,5
8-9 oy	4,58	127,5	11,8	25,0	62,0	10,0	2,0	0,5
9-10 oy	4,79	134,3	12,3	26,5	61,5	9,0	2,0	0,5
10-11 oy	4,69	125,8	13,2	31,5	57,0	9,0	1,5	0,25
11oy- 1yosh	4,67	129,2	10,5	32,0	54,5	11,5	1,5	0,5
1-2 yosh	4,82	127,5	10,8	34,5	50,0	11,5	2,5	0,5
2-3 yosh	4,76	132,6	11,0	36,5	51,5	10,0	1,5	0,5
3-4 yosh	4,83	129,2	9,9	38,0	49,0	10,5	2,0	0,5

Sog’lom bolalarda leykotsitlar va leykotsitar formula

shi	Eritrotsitlar (1mm^3 mln)	Hb, g/l	Leykotsitlar (1mm^3 mln)	Neytrofillar (1mm^3 mln)	Leykotsitar g limfotsitlar	Formula, % monotsitlar	Eozinofillar	Bazofillar
4-5 yosh	4,89	136,0	10,2	45,5	44,5	9,0	1,0	0,5
5-6 yosh	5,08	139,4	8,9	43,5	46,0	10,0	0,5	0,25
6-7 yosh	4,89	136,0	10,6	46,5	42,0	9,5	1,5	0,5
7-8 yosh	5,1	132,6	9,98	44,5	45,0	9,0	1,0	0,5
8-9 yosh	4,84	137,7	9,88	49,5	39,5 ,5	8,5	2,0 0	0,5
9-10 yosh	4,9	136,0	8,6	51,5	38,5	8,0	2,0	0,25
10-11 yosh	4,91	144,5	8,2	50,0	36,0	9,5	2,5	0,5
11-12 yosh	4,83	141,1	7,9	52,5	36,0	9,0	2,0	0,5
12-13 yosh	5,12	132,4	8,1	53,5	35,0	8,5	2,5	0,5
13-14 yosh	5,02	144,5	8,3	56,5	32,0	8,5	2,5	0,5
14-15 yosh	4,98	146,2	7,65	60,5	28,	9,0	2,0	0,5

Yoshi	1mm³da leykotsitlarning urtacha mikdori	Uzgarishi	1mm³da neytrofillarning urtacha mikdori	Limfotsitlar, % urtacha mikdori	eozinofillar, % urtacha mikdori	monotsitlar, % urtacha mikdori
kindikda	18	9-30	61	31	2	6
2-xafta	12	5-12	40	63	3	9
3-oylik	12	6-18	30	48	2	5
6oy-6yosh	10	6-15	45	48	2	5
7-12 yosh	8	4-13,5	55	38	2	5

2-3-xaftalik muddatida xujayra tizimi va nospetsifik immun javob tizimi shakllanadi, mulьtipotent uzak xujayralar shakllanadi. Xayotining 9-15-xaftasida xujayra immuniteti faollashadi. Tug’ilgandan keyin bolada T-limfotsitlar absolyut soni kattalarga nisbatan yukori, lekin ularning xarakteristikasi kattalarga karaganda past buladi. Jigar va cuyak iligida V-xujayra differentsirovkasi boshlanadi. V - xujayra oldi xujayraga aylanishi, immunoglobulinlar produktsiyasiga olib keladi, timus omillari ta’sirida yuz beradi. V-sistema xujayralari antitelalar produktsiyasiga moyilligi homila 11-12-xaftasida yuz beradi. Homila ichi rivojlanishi davrida immunoglobulinlar sintezi chegaralangan, homila ichi rivojlanish davrida homilaga transplatsentar ba’zi ona immunoglobulinlari (IgG) utadi.

Bola onasidan keng spetsifik antitela kompleksini oladi. Xayotining birinchi oylarida immunoglobulin IgG sinfi erishi va yukolishi davom etadi, transplatsentar utgan xolatdagi IgG yukoladi. Bir vaktning uzida hamma sinf immunoglobulinlari usishi kuzatiladi. 4-6 oy davomida onadan o’tgan immunoglobulinlar tulik yemiriladi va shaxsiy immunoglobulinlar sintezi boshlanadi. V-limfotsitlar IgM ni sintezlaydi, ularni tengligi xuddi kattalar kursatgichiga yetadi, shaxsiy IgG sintezi sekin yuz beradi. Bola tug’ilganda sekretor immunoglobulinlar bulmaydi, ularni izi xayotining birinchi xaftasi oxirlarida topiladi, sekretor IgA mikdori 10-12 yoshiga kelib maksimal darajaga yetadi. Erta yoshdagi bolalarda immunitetning fiziologik xususiyatlari muxitning infektsion omillariga sezgirligi va allergik ekspozitsiyaga sezgirligi yukoriligini aniqlaydi. Zardob va sekretor immunoglobulinlar oshishi 5 yoshda kuzatiladi, yukumli kasalliklar pasayishi bilan xarakterlanadi.

Birinchi galda ona va bemor bolani shikoyatiga axamiyat berish kerak, ayniksa bola kichkina bulsa. Kupincha shikoyatlar kam kuvvatlikdan, rangini okarganligidan, ishtaxasi yukligidan, jismoniy tomondan tengdoshlaridan orkada kolishdan, teri osti kon kuyulishi, gemorragik toshmalar (mayda nuktali yoki katta xajmdagi), burundan kon ketishi, siydik va axlat bilan va bachadondan kon ketishi, kon kusish, buynidagi, kultik ostidagi, gavdadagi limfa tugunlarini kattalashishidan bulishi mumkin.

Surab bulgandan keyin tekshirishga utiladi. Bunda bemorni ogirligini buyini, jismoniy orkada kolmayotganligini aniklanadi. Terini va yuzaki shillik kavatlarni tekshirib kuriladi, limfa tugunlarini paypaslab, ularni katta-kichikligini, ogrik bor-yukligini, atrofidagi tukimalar bilan birlashmaganligini va boshka xamma sistemalarni tekshiriladi. Bolani butunlay tekshirgandan keyin konni tekshirishga utiladi. Konni esa laborotoriyada tekshiriladi. Konda gemoglobinni mikdori kolorimetrik usul bilan aniklanadi.

Gemotokritni aniklash – bu kon elementini, xajmini butun kon xajmiga bulgan nisbatini bildiradi, bu katta klinik axamiyatga ega bulib, shu kursatkichlar orkali yakka eritrotsitni soniga bulgan nisbati olinadi.

Treponobiopsiya – tush suyagiga punktsiya kilib, suyak miyasini kay darajada shikastlanganligini xar doim xam bilib bulmaydi. SHunday vaktlarda tos suyagiga treponobiopsiya kilib bilinadi. Suyak miyasini olish uchun trookar ninasi
(Magulinskiy M.T., Abramov tomonidan uzgartirilgan ninasi) ishlatiladi. Bu Kassirskiyni ninasiga uxshash ishlangan bulib, uzi yugon, bakuvvat, teshigi keng buladi. Ninani kaynatib yoki avtoklavda sterilizatsiya kilib, sung efir bilan kuritib ishlatiladi. Tos suyagini oldingi yukori kirrasiga nina sanchiladi. Nina sanchilmasdan oldin teri, teri osti yog tukimasiga, suyak ustiga 2% li novokain eritmasidan yuborilib, sezuvchanligini yukotadi. Ninani mandrensiz burash yuli bilan sekin asta yuboriladi. Nina suyak kumigiga va tukimasiga borgandan keyin yana burab ninani tortib olinadi, keyin mandren yuborib olingan maxsulotni olib konservalovchi suyuklik formalinga solib tekshirish uchun laboratoriyaga yuboriladi. Agar gipoplaziya xolati bulsa preparatda 80-90% yog tukimasi buladi.

Konni morfologik xususiyatiga tugri baxo berish klinika uchun katta axamiyatga ega. Masalan, terini rangini okarib ketishiga karab kam konlik deb diagnoz kuyilmaydi, kachonki eritrotsit va gemoglobinni tekshirib, sung kuyiladi. Terini rangi ok bulsayu, shillik kavatlari rangi uzgarmagan kizgish bulsa, demak kam konlik xastaligi yuk demakdir.

Konni kizil kismining uzgarishi mikdor va sifat tomonidan bulishi mumkin. Eritrotsitlarning kupayib ketishi – poliglobuliya deyilib, bu xakikiy va soxta bulishi mumkin. Xakikiysi fiziologik chakaloklarda, baland joylarda yashaganlarda (tog kasalligi) buladi; kasalliklarda xar kanday nafas kisish xolatlarida, tugma yurak nuksonlarida, politsitemiya kasalligida buladi. Asosan, xakikiy politsitemiya 5000.000 dan 10.000.000 gacha 4-5 yoshli bolalarda xam uchraydi. Soxta poliglobuliya kiska vaktli bulib, bola organizmi kup suyuklik yukotganda; kuchli ich ketishda, ich buruk kasalligida, ba’zi bir zaxarli mikroblar bilan xastalanganda, kup terlaganda, organizmga oz mikdorda suv yuborilganda kuzatiladi.

Eritrotsitlarni chukish tezligi konni kimyoviy va jismoniy xususiyatiga boglik bulib, millimetr soat bilan aniklanadi.

Eritrotsitlar va gemoglobinni kamayib ketishi anemiya deyiladi, bu esa xakikiy va soxta buladi.

Xakikiy (chin) anemiya kuyidagi sabablarga kura uchraydi:

1. 
   Suyak miyasi vazifasi susayganda, och kolish, sifatsiz ovkatlanish, infektsiya, uzok vakt zaxarlanish, xar xil organlarni usmalari suyak miyasini charchatib, kon ishlab chikarishni susaytiradi.
   
2. 
   Kon ishlab chikaruvchi organni tugma yetishmovchiligida;
   
3. 
   Suyak miyasini usmasi kortsinomotoz, sarkoma, osteoskleroz, zaxm sklerozi;
   
4. 
   Eritrotsitlarni mikdorini kamayib ketishi yana kuyidagilarda uchraydi: kon ketganda (utkir va surunkali) gemorragik diatezda; utkir va surunkali infektsiyalardan zaxarlanishda, gijja, bezgak ta’sirida eritrotsitlarni yetilmaganligi sababli kelib chikadi.
   

Soxta anemiya – bu teri ustini ok sargish rangda bulishi, eritrotsit va gemoglobinni kamayishiga boglik bulmay, kon tomirlarni joylashishiga boglik yoki torayib, bola kattik kurkkanda buladi.

Anemiya ichki va tashki sabablarga kura paydo bulishi mumkin. Bu kuyidagilarga bulinadi:

1. 
   Etishmaslik anemiyasi; temir yetishmasligi, vitamin yetishmasligi va oksil yetishmasligidan.
   
2. 
   Gemorragik anemiya: utkir va surunkali kon ketishdan.
   
3. 
   Gipooplastik anemiya tugma va xayotda orttirilgan.
   
4. 
   Gemolitik anemiya, eritrotsitlarni tugma nuksonlaridan kelib chikkan sferotsitlar yoki nosferotsitlar, tuxumsimon yassi xujayrali gemoglobinopatiya eritroporfirin, eritrotsitlarda fermentlarni yetishmasligidan, dorilarni yoki usimliklarni ta’siridan, kimyoviy moddalarni ta’siridan kelib chikkan anemiyalar kiradi.