|
1.2.ma’ruzani texnologik kartasi
Ish bosqichlari va vaqti
|
Faoliyat mazmuni
|
Ta’lim beruvchi
|
Ta’lim oluvchilar
|
1. Mavzuga kirish
(10daqiqa)
|
1.1. Mavzuni aytadi. Ekranga mavzuning tuzilmaviy mantiqiy chizmasini chiqaradi foydalanish uchun adabiyotlar ro’yxatini beradi.
1.2. Mashg’ulot mavzusi, uning maqsadi va o’quv faoliyati natijalari bilan tanishtiradi.
1.3. Talabalar bilimlarini faollashtirish maqsadida savollar beradi.
|
Tinglaydilar.
Tinglaydilar
Talabalar berilgan savollarga javob beradilar.
|
2. Asosiy bosqich
(60 daqiqa)
|
2.1. Power Point dasturi yordamida slaydlarni namoyish qilish va izohlash bilan mavzuning asosiy mazmunini tushuntirib beradi.
2.2. Talabalar bilimlarini faollashtirish va mustahkamlash maqsadida savollar beradi.
|
Tinglaydilar, yozadilar.
Talabalar berilgan savollarga javob beradilar.
|
3. Yakuniy bosqich
(10 daqiqa)
|
3.1. Mavzu bo’yicha talabalarda yuzaga kelgan savollarga javob beradi, yakunlovchi xulosa qiladi.
|
Savollar beradilar.
Vazifani yozib oladilar.
|
Embrion rivojlana borgan sari birlamchi ichak naychasidan ichakning bosh va dum kismi shakllanadi. Dastlab ichak ikkala uchi berk tugri naychaga uxshagan buladi. Embrion rivojlanishining birinchi oyi oxirida, miya naychasida egiklik xosil bulishi bilan bir vaktda yuz kismida 5 ta usik: peshona, juft yukorigi va pastki jag usiklari shakllanadi. Usiklar orasida ogiz bushligi bulib, uning asosini yutish pardasi tashkil etadi; vakt utishi bilan bu parda yirtiladi va oldingi ichak bilan ogiz bushligi bir-biriga boglanadi.
Birlamchi ogiz bushligini tanglay usimtalari xakikiy ogiz bushligi bilan burun bushligiga bulib turadi. Bu bushliklar xoanalar yordamida uzaro munosabatda buladi. Agar yukorigi jag va tanglay usimtalarining rivojlanishi izdan chiksa, ikkita bushlikning oldingi va urta bulimlarining munosabati (boglikligi) kamayadi va lab bilan tanglayning orasida yorik xosil buladi. Bu tirtik lab deb ataladi.
4 xaftalik embrionning ovkat xazm kilish naychasida (uning oldingi bulimida) ogiz bushligi, xalkum va kizilungachni fark kilish mumkin; urta bulimida bevosita diafragma ostida kichikrok kengaygan joy oshkozon (me’da) buladi, u ovkat xazm kilish naychasining kaudal bulimiga – ichakka tutashadi. Uning boshlangich bulimi 12-barmokli ichak bulib, uning devorida ektodermadan rivojlanadigan jigar va oshkozon osti bezining boshlangich buladi. Jigar boshlangichi uz navbatida ikki kismga bulinadi: birinchisidan xakikiy jigar, ikkinchisidan ut pufagi xosil buladi.
Un ikki barmok ichakning orkasida kindik chilvirining yukoriga kutariluvchi va pastga tushuvchi kismi joylashgan bulib, ulardan ingichka va chambar ichak shakllanadi. Oxirgi bulimi tugri ichak xar xil embrion boshlangichlaridan shakllanadi. 5-xaftada analь chukurchasi xosil bulib, u yanada chukurlashib embrional ichakning pastki uchiga tomon usib boradi. 8-xaftada analь membrana yirtilib, analь kanali bilan tugri ichak uzaro tutashadi. SHunday kilib, analь teshigining paydo bulishi analь kanalining shakllanishiga va analь membranasining yirtilishiga boglik. Bu jarayon buzilsa, analь teshigi atreziyasi sodir buladi.
Ichak naychasining usish tezligi uzgarsa va tusik yoki burilishlar xosil bulsa, yangi tugilgan bola (chakalok)ning kizilungachi, oshkozoni, ichagi torayishi va atreziya kabi kamchiliklar paydo buladi va divertikula xosil buladi.
Ona kornidagi xayotning 3-4 oyida xazm kilish sistemasining asosiy elementlari shakllangan bulib, bu sistema ishlay boshlaydi. Bu esa xomilaning oshkozon-ichak yuliga amniotik suyuklik tutishiga boglik. Uning tarkibidagi moddalarni xomila xazm kilishi va ular surilishi mumkin.
Xomilani urab turgan suyuklik tarkibida oksil, tuzlar, suv va shakar buladi. Garchi xomila yuldosh orkali unga kondan utadigan moddalar bilan oziklansada, uni urab turgan suyuklik tarkibidagi oksillar shakli uzgarmagan xolda suriladi, ularning bir kismi fermentlar ta’sirida gidrolizlangandan keyin suriladi, degan fikrlar xam bor. Yuldosh orkali parenteral oziklanishga xomilaning gemotrof oziklanishi deyiladi. Ozik moddalarning xomilani urab olgan suyuklik bilan birga uning ichiga enteral kirishi amniotrof oziklanish deyiladi. Onaning kasallanishi, xomilaning bachadon shillik kavatining zararlanishi va boshkalar xomilaning bunday oziklanishi buzilishiga sabab buladi. Gemotrof va amniotrof oziklanish yuli buzilsa, nimjon va tugma gipotrofiyali bola tugiladi.
Bola tugilishi vaktiga kelib, xazm kilish sistemasi shakllanishda davom etadi va katta odamnikidan fark kiladigan bir kancha xususiyatlarga ega buladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
