O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

 
Bipolyar tranzistorni qanday tekshirish kerak 
Multimetr bo‘lgan tranzistor jiringlashida, tranzistorni o‘ziga tegishli bo‘lgan xususiyatli
kuchaytirgich asbobi sifatida emas, balki 5.10-rasmida ko‘rsatilgandek ketma-ketlikdagi 
biriktirilgan diod sifatida qarash lozim.
6.10-rasm. Ketma-ketlikda biriktirilgan diod sifatidagi tranzistor - 
jiringlash uchun sxema. 
Endi bazaga chiqish uchun ommetrni qizil (musbat) chiqishini ulash lozim, qorasi bilan esa 
navbatma navbat emmiter va kollektorga tegish kerak, ko‘rsatkichi to‘g‘ri yo‘nalishdagi diod 
jiringlashi kabi bo‘ladi. O‘lchash jarayonlari 6.11 va 6.12 rasmlarda ko‘rsatilgan.

---

123 
6.11-rasm. “Timsoh” qisqichlari hamisha yordam beradi. 
 
6.12-rasm. Kuchlanishni tushib ketishi.
Displeyda ommetrga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ulangan tranzistordagi p-n o‘tishlarda, kuchlanishni 
tushib ketishi ko‘rsatiladi. Agar bazaga qizil shchupni o‘rniga qorani ulansa unda o‘tuvchilar 
teskari yo‘nalishga siljiydi, yopiladi, va displeyda xuddi uzilish bo‘lgandek, bir raqami paydo 
bo‘ladi. Soz bo‘lgan tranzistor tekshirishda o‘zini aynan shunday tutadi. Biroq p-n o‘tishlardagi
jiringlashda ovozli signal tarqalishi yoki o‘lchash shchuplarini istalgan yo‘nalishdagi ulashda bir 
nurlanishi bo‘lishi mumkin. Bu tranzistor nosozligidan darak beradi.
Sozlangan kollektorli va emitterli o‘tishlarda ham tranzistorlarni yaroqliligi haqida muloxaza 
qilishga xali erta. K-E chiquvchilarni ikkala yo‘nalishlarida ham jiringlatishni esdan chiqarmaslik 
lozim. Istalgan yo‘nalishlarda ham displeyda xuddi o‘sha bir ko‘rinadi. Ammo ba’zan shunday 
xolat bo‘ladiki, B-E, B-K sozlangan o‘tishlarda ham K-E chiqishlar qisqa tutashgan bo‘ladi va 
tovushli signal eshitiladi.
 
Mustaqil tayyorlanish uchun savollar 
1.
Multimetr (AVOmetr) nima? 
2.
Multimetrlarni qo‘llanilishi va uning amaliy ahamiyati xaqida gapirib bering. 
3.
Kuchlanishni o‘lchashni tushuntirib bering. 
4.
Multimetrdan foydalanishda xavfsizlik chora-tadbirlari.