102
polimerlar, oqsillar bilan bog‗lanmagan xolda kiritilsa unda u magnitli tashuvchi (
nositel) vazifasini bajaradi. Masalan shu yo‗l bilan adriablastinning magnitli
suspenziyasi olingan ( magnetit va karbonil temir magnitli materiallar asosida). YUqori
dispers temir yordamida tanada tiroksinni transportlash taklif etilgan.
Ko‗pincha magnitli materiallar turli polimerlar yoki oqsillar bilan bog‗langan
xolda qo‗llaniladi. Polimerlar sifatida gidroksipropilsellyuloza, dekstran, dekstrin, PAA,
poliglutaraldegid, poliakril kislotaning natriyli tuzi, oqsilar sifatida esa-albumin
qo‗llaniladi. Masalan albumin yordamida monomitsin S saqlovchi ferromagnitli
mikrosferalar olingan.
Xozirgi paytda farmatsiya amalietida xar xil magnitli dori turlari taklif qilingan:
suyuq, yumshoq, qattiq. Ularni kuyidagicha tasniflash mumkin:
1. Magnitli suyuqliklar:
eritmalar, magnitoreologik osilmalar va emulsiyalar;
2. Magnitli yumshoq dori turlari: magnitli surtmalar, shamchalar, kapsulalar,
plastirlar;
3.
Magnitli mikrokapsulalar;
4. Magnitli liposomalar.
Magnitli tuldiruvchilar yordamida qator samaradorli magnitli dorilar
yaratilmoqda:
- magnitli surtmalar (metiluratsil va dioksidin saqlovchi) magnetit yordamida vazelin-
lanolin , kollagen, metilsellyuloza
asoslarida;
- magnitli rektal dori turlari metiluratsil, parmidin, novokain saqlovchi) ferrit bariy
yordamida vitepsol, kakao moyi, PE asoslarida;
magnitli suyuqliklar (rentgenokontrast magnitli suyuqlik magnetit yordamida
olingan).
Masalan, maxsus rentgenologik ferromagnit suyuqligini yaratishda uning
tarkibiga 15% magnetit, 9,9% olein kislotasi, 37,5% yodolipol (yodlangan
kungaboqar moyi) va 37,5% zaytun moyi kiritilgan.
Magnitli suyuqlikning texnologiyasi
1. Ferrofazani kolloid zarrachalarini hosil qilish:FeCL
3
va FeSO
4
aloxida suvda
(150 ml suvda) eritish;
2. Eritmalarni bir biri bilan
aralashtirish va NH
4
OH qo‗shish;
3. Hosil bo‗lgan Fe
3
O
4
cho‗kmasini, 1 soat o‗tgach, suv bilan yuvish va SFM-olein
kislotasi qo‗shib, aralashtirish;
4. Hosil bo‗lgan aralashmaga yodolipol qo‗shib, suv xammomida 30 daqiqa
davomida qizitish;
5. Suvli fazadan tozalash va 100
0
S gacha isitib, zaytun moyi qo‗shish va
aralashtirish;
6. Ultra tovush yordamida
ishlov berish
Magnitli dori turlarini axamiyati onkologiya soxasida qo‗llaniladigan
preparatlarni samaradorligini oshirishda yanada oshadi. Bunga sabab- sitostatik
preparatlarni asosiy qismini shish zonasida lokallashtirish imkoniyati bo‗ladi. P.A.
Gersen nomidagi Moskva onkologiya ilmiy-tekshirish institutida sitostatik preparatlarni
yo‗naltirilgan ravishda shish atrofiga etkazish uchun magnitli dorilarni yaratish usuli
taklif etilgan. Bunda dori modda yuzasi juda xam yupqa temirli parda bilan qoplanadi
(vakuum plazmokimyoviy moslamasida). Olingan magnitli preparatlar qon orqali shish
yoniga bog‗langan magnitli povyazka yordamida lokallashtiriladi. SHishga qarshi
qo‗llaniladigan doksorubitsin antibiotikini samaradorligin oshirib uni toksik
reaksiyalarni 10 marta kamaytirish uchun uning magnitli shakli yaratildi. Buning uchun
maxsus «Sefesorb-2» nomli magnitli sorbentga antibiotik sorbsiya qilingan. Sorbent
103
44% temir, 55% uglerod, 1% boshqa qo‗shimchalardan iborat va zarrachalarning katta-
kichikligi 0,6-1 mkm bo‗lib ular gidrozol shaklida yaratilgan.
Rossiyalik olim N. A. Brusensov tomonidan magnit orqali boshqariladigan
preparat- – dekstranferrit yaratilgan bo‗lib, u qator onkologik kasalliklarni davolashda
keng qo‗llaniladi.
Magnitli dori turlarini yaratish quyidagi masalalarni echilishiga imkoniyat
beradi:
1. rentgenologik tekshirishlarni o‗tkazish;
2. mikrotsirkulyasiya va qon
aylanish tezligini aniqlash;
3. a‘zolarga dorivor moddalarni yo‗naltirilgan ravishda etkazish;
4. shikastlangan a‘zo yoki to‗qimalar yonida dorivor "depo"larni hosil qilish va
dori moddalarni uzaytirilgan ta‘sirini ta‘minlash;
- peroral magnitli dori turlari yordamida oshqozon-ichak
kasalliklarni davolash;
-umurtqa pog‗onasi osteoxondrozlarini davolashda qo‗llaniladi.
Magnitli dorilar tarkibiga kiritilgan magnitli to‗ldiruvchini tabiatiga ko‗ra
kuyidagicha tasniflanadi:
1. A turdagi preparatlar. Ularni yaratishda yuqori dispersli karbonil temir
zarrachalari dispers fazani tashkil etadi. Dispersion muxit sifatida esa –suvli
eritmalar,
fiziologik
eritma,
25%
albumin
eritmasi,
defibrinlangan
jonivorlarning qoni qo‗llaniladi.
2. B turdagi preparatlar. Ularni yaratishda yuqoridispersli ferritlar qo‗llaniladi (
magnetit, bariy geksaferriti).
Magnitli dori turlar kuyidagi yo‗nalishlar bo‗yicha rivojlanmoqda:
1.
Magnit maydonining odam organizmiga biologik ta‘sir mexanizmlarini
chuqur o‗rganish;
2.
Mo‗ta‘dil magnitli dori turlarini yaratish;
3.
Magnitli to‗ldiruvchilarni kengaytirish;
4.
Magnit maydonining dori moddalarning farmakologik faoliyatiga ta‘sirini
o‗rganish.
Do'stlaringiz bilan baham: