O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi farmakognoziya fanidan amaliy mashg’ulotlar bo’yicha o’quv qo’llanma

 
 
Zubturum bargining tashqi koʼrinishi. 
А – bargning pastki epidsrmisi; B – bargning yuqori epidermisi. 1– oddiy tuk; 2 – tuk 
oʼrni; 3 – boshchali tuklar, 4 – qat-qat joylashgan kutikula. 

---

18 
 
 
3.Katta Zubturum bargi misolida Sifat rеaktsiyalar o’tkazish: 
1.Tush bilan reaktsiya o’tkazish 
2.Metilen ko'ki bilan reaktsiya o’tkazish 
3.Mis sulfat va ishqor bilan reaktsiya o’tkazish 
Katta zubturum bargining kimyoviy tarkibi: 
Mahsulot tarkibida aukubin (rinantin) 
glikozidi, achchiq, shilliq va oshlovchi moddalar, flavanoidlar (apigenin, 
gomoplantagenin, lyuteolin va skutellyarein glikozidlari va boshqalar), karotin hamda 
askorbin, limon kislotalar, faktor T va vitamin K boʼladi. 
XI DF ko‘ra, qirqilmagan, butun barglarda polisaxarid miqdori 12% dan kam 
bo‘lmasligi, namligi 14% dan, umumiy kuli 20% dan, 10% li xlorid kislotada 
erimaydigan kuli 6% dan, qoraygan barglari 5% dan, gul o‘qining aralashmasi 1% dan, 
teshigining diametri 1 mm bo‘lgan elakdan o‘tadigan bo‘lakchalar 5% dan, organik va 
mineral aralashmalar 1 % dan oshmasligi kerak. 
Maydalanib qirqilgan barglarda yuqorida ko‘rsatilganlardan tashqari teshigining 
diametri 7 mm bo‘lgan elakdan o‘tmaydigan barg bo‘lakchalari 10% dan, teshigining 
diametri 0,5 mm bo‘lgan elakdan o‘tadigan mayda qismlar 7 % dan ko‘p bo‘lmasligi 
lozim. 
Shilliq moddalar
– qattiq amorf birikmalar bo‘lib, suvda yaxshi eriydi, spirt va
qutbsiz erituvchilarda erimaydi. Suvli eritmalardan spirt yordamida, yoki Pb2+, Fe3+ 
tuzlari orqali cho‘kmaga tushadi. Kaliy, natriy, ammoniy gidroksid eritmalari shilliq 
2-Topshiriq: 
O’rganilayotgan mahsulotning mikroprеparatini tayyorlang va 
uni mikroskop ostida o’rganib, ilovalarda kеltirilgan chizmadan foydalanib, 
mazkur mahsulotga tеgishli mе’yoriy-tеxnik xujjatning «Mikroskopiya» 
bo’limida kеltirilgan diagnostik bеlgilarini toping. Bayonnoma daftarga 
o’rganilgan mahsulotning anatomik tuzilishini chizing. 

---

19 
moddalarni sariq rangga, metil ko‘ki esa ko‘kimtir rangga bo‘yaydi; tush shilliqlarni 
bo‘yay olmaydi. Shilliq moddalarni bunday kimyoviy va fizik xususiyatlari ularni 
ajratib olish, tozalash va taxlil etish uchun asos xisoblanadi. 
Shilliq moddalarni suvli eritmalardan spirt bilan choʼktirish usuli bilan olinadi. 
Kislota va ishqorlar taʼsirida gidrolizlanib 95% pentozalar (arabinoza va ksiloza) oz 
miqdorda ~ 5% geksozalar hosil qiladi.