O„zbekiston respublikasi qurilish vazirligi samarqand davlat arxitektura-qurilish instituti

Fond qaytimi - 
ishlab chiqarilgan mahsulotning asosiy ishlab chiqarish 
fondlarining o‗rtacha yillik qiymati birligiga to‗g‗ri keladigan miqdori;
 
Fond sig„imi - 
fond qaytimi ko‗rsatkichiga teskari ko‗rsatkich;
 
Fondlarning rentabelligi 
- asosiy ishlab chiqarish fondlarining o‗rtacha yillik 
qiymati birligiga to‗g‗ri keladigan foyda miqdori. 
Asosiy ishlab chiqarish fondlarini baholash va ulardan foydalanishni tahlil 
qilishda mehnat va ishlab chiqarishning fond bilan qurollanganligi hamda uning yana 
bir turi - mehnat va ishlab chiqarishnng mexaniq qurollanganligi kabi ko‗rsatkichlarni 
ham e‘tiborga olish lozim. 
Qurilish tashkilotlari asosiy ishlab chiqarish fondlarini yangilab borishni davlat 
tomonidan qo‗llab quvvatlash maqsadida O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi 
hamda Davlat soliq qo‗mitasi va Arxitektura va qurilish davlat qo‗mitasining 2003 yil 
14 oktyabrdagi qaroriga ko‗ra «Pudratchi qurilish tashkilotlari uchun qurilish 
texnikasi va asbob-uskunalarini sotib olishga yo‗naltiriladigan mablag‗larga soliq 
solish bazasini kamaytirish qismida daromad (foyda) solig‗i bo‗yicha imtiyozlarni 
qo‗llash tartibi to‗g‗risida NIZOM» qabul qilindi. 
Nizom O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003 yil 12 
sentyabrdagi 395-sonli "Kapital qurilishda xo‗jalik munosabatlari mexanizmini 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida"gi qaroriga muvofiq ishlab chiqilgan va 

---

~ 96 ~ 
pudratchi qurilish tashkilotlari uchun qurilish texnikasi va asbob-uskunalarni sotib 
olishga yo‗naltiriladigan mablag‗lar summasiga soliq solinadigan bazani kamaytirish 
daromad (foyda) solig‗i bo‗yicha imtiyozlarni qo‗llash tartibini belgilaydi. Unga 
quyidagilar ko‗zda tutiladi: 
1. O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003 yil 12 sentyabrdagi 
395-sonli "Kapital qurilishda xo‗jalik munosabatlari mexanizmini takomillashtirish 
chora-tadbirlari to‗g‗risida"gi qaroriga muvofiq pudratchi qurilish tashkilotlarini 
qurilish texnikasi va asbob-uskunalarni sotib olishga yo‗naltiriladigan mablag‗lari 
2006 yilning 1 yanvarigacha daromad (foyda) solig‗ini hisoblashda soliq solinadigan 
bazadan chiqarib tashlanadi. 
2. Pudratchi qurilish tashkilotlari tomonidan qurilish texnikasi va asbob-
uskunalarni sotib olishga yo‗naltiriladigan mablag‗lari buxgalteriya hisobi 
ma‘lumotlari bo‗yicha aniqlanadi va quyidagilarda hisobga olinadi: 
a) montaj talab etiladigan qurilish texnikasi va asbob-uskunalari kelib 
tushganda - o‗rnatishga asbob-uskunalar hisobi schyotida, "O‗rnatishga qurilish 
asbob-uskunalari" hisobidan ajratilgan holda; 
b) montaj talab etilmaydigan qurilish texnikasi va asbob-uskunalari kelib 
tushganda - kapital qo‗yilmalar hisobi schyotida "qurilish texnikasi va asbob-
uskunalarni sotib olish" hisobidan ajratilgan holda. 
3. Pudratchi qurish tashkilotlari tomonidan qurilish texnikasi va asbob-
uskunalarni sotib olishga yo‗naltirilgan mablag‗lari summasi haq to‗langan va pul 
tushgan sanadan qat‘i nazar hisobot davrida daromad (foyda) solig‗ini hisoblashda 
soliq solinadigan bazadan chiqarib tashlanadi. 
4. Soliq solinadigan bazani kamaytirish bo‗yicha imtiyozlarni qo‗llashda 
tegishli hisobot davri uchun daromad (foyda) solig‗ini hisoblash bo‗yicha hisob-
kitoblarga qurilish texnikasi va asbob-uskunalarni sotib olishga yo‗naltirilgan 
mablag‗lar summasi ko‗rsatilgan ma‘lumotnoma ilova qilinishi shart. 
5. Korxonalar soliq solish bazasini kamaytirish bo‗yicha berilgan imtiyozlarni 
hisobga olgan holda daromad (foyda) solig‗ini to‗g‗ri hisoblash uchun javobgardirlar. 
6. Daromad (foyda) solig‗ini hisoblash va o‗z vaqtida to‗lash yuzasidan nazorat 
O‗zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi, O‗zbekiston Respublikasining "Davlat soliq 
xizmati to‗g‗risida"gi qonuni va O‗zbekiston Respublikasining boshqa qonunchilik 
hujjatlariga muvofiq davlat soliq xizmati organlari tomonidan amalga oshiriladi. 
Ishlab chiqarish miqyosining o‗sishi va boshqa ijobiy o‗zgarishlar 
sharoitlarida, ba‘zan korxonaning asosiy fondlari, jumladan, ishchi mashinalar va 
uskunalar, ishlab chiqarish binolari, qurilmalar va hokazolar etmay qoladi. Bunday 
hollar ro‗y berganda korxona shartnoma asosida o‗ziga kerakli bo‗lgan asosiy 
fondlarni yollaydi va ular ijaraga olingan hisoblanadi. Ijaraga beruvchi va ijaraga 
oluvchi o‗rtasida yuzaga keluvchi mulk munosabatlari 
lizing
deb ataladi (ingl. Lease 
- ijara). 
―Kapital qurilishda ijara va lizing xizmatlari tizimini joriy etish to‗g‗risida‖ 
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Qarori (23.10.2003 y. № 462) 
qabul qilingan bo‗lib, unda kapital qurilishda iqtisodiy islohotlarni yanada 

---

~ 97 ~ 
chuqurlashtirishga yo‗lida ijara va lizing xizmatlarini rivojlantirishga qaratilgan 
tadbirlar ko‗zda tutilgan: 
1. Vazirlar Mahkamasining qurilish, qurilish materiallari sanoati, uy-joy-
kommunal xo‗jaligi va transport kompleksi, O‗zbekiston Respublikasi Tashqi 
iqtisodiy 
faoliyat 
milliy 
banki, 
"Asaka" 
banki, 
"Paxta-bank", 
"O‗zsanoatqurilishbank", "O‗zuyjoyjamg‗armabank", "O‗zbekiston temir yo‗llari" 
davlat-aksiyadorlik kompaniyasi, "O‗zbekneftgaz" milliy xolding kompaniyasi, 
"O‗zbekenergo" davlat-aksiyadorlik kompaniyasining ustav jamg‗armasi 1 mlrd so‗m 
bo‗lgan, ulushlar 7.1-jadvalga muvofiq taqsimlanadigan ochiq aksiyadorlik jamiyati 
shaklidagi "qurilish-lizing" lizing kompaniyasini tashkil etish.
2. "Qurilish-lizing" lizing kompaniyasiga:
o‗z moliyaviy manbalari hisobiga, shuningdek mamlakatimiz banklari va 
xorijiy banklar kreditlarini jalb qilish yo‗li bilan zamonaviy qurilish texnikasi, kichik 
mexanizatsiya va maxsus transport vositalari xarid qilish; 
qurilish 
texnikasini, 
transport 
va 
kichik 
mexanizatsiya 
vositalarini 
mulkchilikning barcha shakllaridagi pudrat qurilish tashkilotlariga, birinchi navbatda, 
kichik va xususiy biznes sub‘ektlariga shartnoma asosida lizingga va ijaraga berish 
yuklanadi.
3. "Qurilish-lizing" lizing kompaniyasi xodimlarining cheklangan umumiy soni 
34 nafar, shu jumladan boshqaruv xodimlari 19 nafar bo‗lgan boshqaruv tuzilmasi 
belgilangan. (7.1-rasm)
4. O‗zbekiston Respublikasi Davlat mulki qo‗mitasi, Moliya vazirligi: 
Vazirlar Mahkamasining "2003-2004 yillarda korxonalarni davlat tasarrufidan 
chiqarish va xususiylashtirish dasturi to‗g‗risida" 2003 yil 17 apreldagi 185-son 
qaroriga muvofiq pudrat qurilish tashkilotlarining davlat aktivlarini birja va birjadan 
tashqari bozorlarda sotishdan tushadigan mablag‗larni;
iqtisodiy nochor pudrat qurilish tashkilotlarining byudjet oldidagi qarzlarini 
qoplash hisobiga ularning mol-mulkini qarz summasi doirasida sotishdan tushadigan 
mablag‗larni qaytarish asosida "qurilish-lizing" lizing kompaniyasiga 5 yil muddatga 
beriladi, ushbu mablag‗lar kompaniyaning maxsus hisob raqamiga o‗tkaziladi.
Ushbu mablag‗lardan faqat keyinchalik ularni pudrat qurilish tashkilotlariga 
lizing va ijaraga berish uchun qurilish texnikasi, kichik mexanizatsiya va transport 
vositalari xarid qilish uchun foydalanilishi mumkin.
5. O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi huzuridagi 
Iqtisodiy nochor korxonalar ishlari qo‗mitasi Davlat mulki qo‗mitasi va Davlat soliq 
qo‗mitasi bilan birgalikda tugatilayotgan iqtisodiy nochor qurilish tashkilotlarining 
qurilish texnikasi, transport vositalari va kichik mexanizatsiya vositalarini ularning 
byudjet oldidagi qarzlarni qoplash hisobiga "qurilish-lizing" lizing kompaniyasiga 
beriladi.
Tugatilayotgan iqtisodiy nochor pudrat qurilish tashkilotlarining ularning 
byudjet oldidagi qarzlarini qoplash hisobiga "qurilish-lizing" lizing kompaniyasiga 
beriladigan asosiy vositalari daromad solig‗i va mol-mulk solig‗i bo‗yicha soliqqa 
tortish ob‘yekti hisoblanmaydi.
6. "Qurilish-lizing" lizing kompaniyasi:

---

~ 98 ~ 
O‗zbekiston Respublikasi hududiga, keyinchalik ularni lizingga va ijaraga 
berish uchun olib kelinayotgan qurilish texnikasi, ehtiyot qismlar, qurilish transport 
vositalari va kichik mexanizatsiya vositalari uchun bojxona bojlari va qo‗shilgan 
qiymat solig‗idan 5 yil muddatga; 
qurilish texnikasi va kichik mexanizatsiya vositalarini lizingga va ijaraga 
berishdan olingan daromadlar bo‗yicha 2007 yil 31 dekabrgacha daromad (foyda) 
solig‗idan ozod qilinadi, soliqqa tortishdan bo‗shaydigan mablag‗lar zamonaviy 
qurilish asbob-uskunalari va texnika xarid qilishga maqsadli yo‗naltiriladi.
7.1 jadval