O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jaligi vazirligi

I BOB O’SIMLIKLAR GENETIK RESURSLARI ILMIY TADQIQOT INSTITUTI XAQIDA.

1. 
   Institut tarixi.
   

1.1 rasm. O’simliklar genetik resurslari ilmiy tadqiqot institutida amaliyotning birinchi kuni
O’simliklar genetik resurslari ilmiy tadqiqot instituti dastlab 1924 yilda N.I.Vavilov tomonidan Amaliy botanika va seleksiya kaferdrasi sifatida, 1927 yilda esa Butunittifoq o’simlikshunoslik ilmiy tadqiqot institutining O’rta Osiyo stansiyasiga aylantirilgan.
1979 yilda V.I.Vavilov nomidagi Butunittifoq o’simlikshunoslik ilmiy-tadqiqot institutining O’rta Osiyo felialiga aylantirildi. Respublikamiz mustaqillikka erishgan yillarda (199 yil) O’zbekiston o’simlikshunoslik ilmiy-tadqiqot instituti deb nomlandi.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020 – yil 13 – maydagi 282 – sonli qarori asosida O’simlikshunoslik ilmiy-tadqiqot instituti negizida o’simliklar genetik resurslari ilmiy tadqiqot instituti tashkil etildi (nomi o’zgartirildi).
Institutning “o’simliklar genetik resurslari genbanki” noyob ilmiy obekti milliy genbank deb e’tirof etildi va “O’simliklar genetik resurslari milliy genbanki” deb nomlandi.
O’simliklar genetik resurslari ilmiy tadqiqot institutida 300 dan ortiq ilmiy hodim va doktarantlarlar shu jumladan 12 ta professor, 65 ta katta ilmiy xodim, 77 ta kichik ilmiy hodim, 107 ta labarant va 37 ta doktorantlar ilmiy ishlarini olib borishmoqda.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 10 apreldagi ‘’Yovvoyi xolda o’suvchi dorivor o’simliklarni muhofaza qilish, madaniy holda yetishtirish, qayta ishlash va mavjud resurslardan oqilona foydalanish chora-tadbirlari to’g’risida’’gi PQ-4670- sonli qarorida dorivor o’simliklarni chuqur qayta ishalsh va qo’shimcha qiymat zanjirini yaratish masalasiga alohida e’tibor qaratilgan. Shu munosabat bilan xar bir ilmoy tadqiqot negizida dorivor o’simliklarga ixtisoslashgan bo’lim ochilishi kerakligi alohida ta’kidlab o’tilgan.
O’simliklar genetik resurslari ilmiy tadqiqot institutida qoshida Dorivor o’simliklar seleksiyasi, urug’chiligi va agrotexnologiya laboratoriyasi tashkil etildi.
Hozirgi kunda mazkur laboratoriyada 4670 sonli qarorda keltirilgan 50 ta yetishtirilishi kerak bo’lgan dorivor o’simliklarni 6 ta turi va introduksiya qilinayotgan xamda farmasevtika sanoatida xom ashyoga talab yuqori bo’lgan dorivor o’simliklar ekib ularni agtotexnikalari ilmiy asosda o’rganilmoqda.
Dorivor o’imliklarni urug’chiligini va naf sifatini saqlash maqsadida yetishtirilayotdan dorivor o’simlik urug’laridan sifatlilarini tanlab olib Milliy genbankga topshitilmoda bunda o’simlik genini saqlash va kelajakda yangi navlar yartish maqsad qilib olingan. Bu borada bir qator ishlar amalga oshirilmoqda xususan Dorivor o’simliklarni in vitro usulida ko’paytirish va o’simliklardan toza liniyalar olish maqsadida in vitro laboratoriyasi tashkil etilgan. Dorivor o’simliklar tarkibida bifaol moddasini ko’p to’plagan o’simliklar ajratib olinib laboratoriya sharoitida ko’chat yetishtirilmoqda.